Dövizi getir, inceleme yok!

Abdulkadir Kahraman | 01/07/2020 | (Tüm Yazılar)

Bu kaçıncı?

Yurtdışındaki varlıkların “milli ekonomiye kazandırılması” vakayı adiye” mi? Bu soru neden demeyin. Çünkü Türkiye’nin son 20 yılına bakıldığında nerdeyse 2 yılda bir “yurtdışı varlık affı” çıkarıldığını görürsünüz. Yurtdışında bu kadar ekonomiye kazandırılamamış varlık mı var? Her birinde ne kadar varlık beyan edildi? Bu sorulara cevap verecek bilgiler kamuoyunda yok.

Ancak hala kayda girmeyen varlık var ki; bunları ekonomiye kazandırmak gayesiyle sık sık varlık barışı kanunu çıkarıyoruz. Bu kanunların içerikleri ve sayıları bile birbirinin kopyası gibi. Örneğin; 4811, 5811 ve 6111 bu kanunların numaraları. Sonuncu varlık barışı 19.7.2019 tarihli Resmî Gazete ile yayımlanan 7186 sayılı Kanun ve 30 Haziran 2020’ye kadar varlık sahiplerini barışa çağırıyor.

Vergi afları anayasaya aykırı mı?

Anayasamıza göre her vatandaş kamu giderlerini karşılamak üzere “malî gücüne göre vergi ödemekle yükümlü” ve “vergilerin kanuniliği ilkesi gereği vergi ancak kanunla konulabilir ve kaldırılabilir. Bundan dolayı bir vergi affı yasal düzenleme yapılmasını gerektiriyor. Diğer taraftan, anayasamız vergi ve benzeri malî yükümlülükler için “af yasağı” getirmiyor.

Ancak vergi affı yapmak doğru mu? Vergi aflarının bir kanunla yapılması anayasaya aykırı sorununu çözmekle beraber, af kanunları toplumda “adalet ve eşitlik” ilkelerini zedeliyor. Ayrıca sık aralıklarla yapılan aflar toplumda vergi af beklentisi yaratarak, gönüllü uyumu ve cezaların caydırıcılığını olumsuz etkiliyor.

Kapsam dışı varlık yararlanır mı?

Öncelikle 7186 sayılı Kanundan yararlanmak isteyenlerin yurt dışında bulunan “para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını” Türkiye’ye getirmeleri gerekiyor. Daha da önemlisi, taşınmazlar ve yatlar gibi yurt dışındaki varlıklar 30 Haziran 2020 tarihine kadar 7186 sayılı Kanun kapsamında yer alan bir varlığa (altın ve döviz gibi) dönüştürülerek Türkiye’ye getirilirse, bu varlıkların da yararlanmasına imkân veriliyor.

Yurt dışı varlıklara ilave olarak Kanun, kayıt dışı ekonomide kazanılan ve yurt içinde bulunan ancak vergi mükelleflerinin yasal kayıtlarında yer almayan “para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları” ile “taşınmazların” bağlı bulunulan vergi dairesine bildirimi suretiyle yasal kayıtlara alınmasına olanak veriyor. Bu şekilde yasal kayıtlara alınan varlıklar daha sonra ortak veya ortaklara dağıtıldığında dağıtım ne stopaj veya ne de beyana tabi olacak.

Başvuran ne vergi ödüyor?

Son yıllardaki varlık barışları kapsamında ne kadar varlık beyan edildiği ve ne kadar vergi geliri toplandığı kamuoyu ile paylaşılmadığından bilinmiyor. Ancak mevcut Kanuna göre bildirim %1 vergi ödemeyi gerektiriyor ve %1 vergi varlık değerine uygulanıyor. Düşük de olsa bir vergi uygulanmasının nedenleri “vergi geliri” ve “bu varlıkların getirilerinin gelecekte vergilenmesi” olarak sayılabilir. İlaveten, vergi ödemesi gerektirmeyen bir af kanunu hem yurt içi hem de yurt dışında kamuoyunu olumsuz etkiliyor. Doğrudan yabancı yatırımcı çekmek isteyen bir ülkenin vergisiz varlık barışı uygulamasının kayıt dışılık karinesi olarak algılanması tehlikesi ve kayıt dışılık ortamının yarattığı rekabet eşitsizliği yatırımcıları başka ülkelere yönlendiriyor.

Varlıkların Türkiye’ye getirilmesi

7186 sayılı Kanun kapsamında bildirilen varlıklar üzerinden hesaplanan verginin vadesinde ödenmesi ve bildirime konu edilen varlıkların bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde Türkiye’ye getirilmesi veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekiyor.

Türkiye’ye getirilmeden kasıt; para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının fiziki olarak Türkiye’ye getirilmesi veya bu varlıkların Türkiye’deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi anlaşılıyor.

Türkiye’ye getirilmenin gerçekleştiğinin ispatı “banka dekontu” veya “aracı kurum işlem sonuç formu” ile yapılabilecek. Gümrük İdaresinden alınan belgeler de varlıkların Türkiye’ye fiziki olarak getirildiğinin belgelendirmesinde kullanılabilecek.

Getirilen varlıklar “serbestçe tasarruf” edilebilecek. Diğer bir deyişle yurtdışındaki varlıkları Türkiye’ye getirenler bunları tekrar yurtdışına gönderebilecek, satabilecek veya elde tutabilecek.

Vergi incelemesi olur mu?

Bildirilen varlıklar için “hiçbir suretle” vergi incelemesi yapılamayacak vergi ve ceza kesilemeyecek. Bunun için bildirim üzerine hesaplanan %1 verginin ödenmesi şart. Hiçbir suretle yapılmayacak vergi incelemesinin kapsamına "her türlü vergi, resim, harç ve fon" dahil. Bu hükümden faydalanılabilmesi için bildirilen veya beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen verginin vadesinde ödenmesi ve bildirilen varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye’ye getirilmesi (30 Haziran bildirim tarihi ise 30 Eylül 2020’ye kadar) veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekiyor.

Son başvuru tarihi hangi gün?

7186 sayılı Kanuna göre başvuru süresi 31.12.2019 tarihinde sona ermişti. Ancak 30.12.2019 tarihli Resmî Gazete ile yayımlanan 1948 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile varlık barışı 6 ay süre ile uzatılarak, 30 Haziran 2020 tarihine kadar başvuru yapılabilmesine imkân verildi. Bu tarihten sonra bildirim yapılması veya daha önce yapılmış bildirimler için düzeltme talebinde bulunulması mümkün değil.

Başvuru yapmak isteyenler vergi dairesine herhangi bir beyanda bulunmayacak. Başvuru yapmak isteyenler 30 Haziran 2020’ye kadar, 2.8.2019 tarihli Resmi Gazete ile yayımlanan Tebliğin ekindeki Ek - 1 Nolu formu (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/08/20190802-13-1.pdf) doldurarak bankalara veya aracı kurumlara bildirmeleri yeterli olacaktır.

Varlık barışı bir fırsat mı?

Artık “banka gizliliği” dönemi sona erdi ve “otomatik bilgi değişimi” er veya geç uygulanacak. Türkiye’nin 3.11.2011 tarihinde imzaladığı “Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi” yasama süreci tamamlanıyor. Diğer taraftan 7018 sayılı Kanun 20.5.2017 tarihli, “Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması” 1965 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile onaylanarak 31.12.2019 tarihli 5. mükerrer Resmî Gazete ile yayımlandı.

Bütün bunların sonucunda finansal kurumlar başka ülke mukimlerine ait “hesap bilgilerini” karşılıklılık esasında “otomatik” olarak değişime tabi tutacak. Türkiye mukimlerine ait yurtdışındaki finansla hesap bilgileri Maliye ile paylaşılacak. Dolayısıyla, mevcut varlık barışı imkânı “otomatik bilgi değişimi” öncesinde iyi değerlendirilmeli.

Vergide kaçan fırsat, inceleme riskini artırır.

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.