Vergide şeffaflıkta yeni sayfa

Abdulkadir Kahraman | 04/03/2020 | (Tüm Yazılar)

Vergide “şeffaflık”, vergi kaçırma girişimlerini azaltmak için tarafların uzlaştığı bir standardı anlaşma haline getirip;“bu paylaşımı taahhüt eden”ülkeler arasında işbirliği ve uyum içinde “bilgi değişimini otomatiğe bağlama” olarak açıklanabilir.

 

Neden şeffaflık?G20“banka gizliliğinin sona erdiğini” ilan edince, 2009’dan beri “bilgi değişimi” ivme kazandı. 2000’den beri OECD, “Vergi Amaçlı Şeffaflık ve Bilgi Değişimi Küresel Forumu”ile vergideşeffaflık için Ortak Bildirim Standardı (Common Reporting Standard) oluşturdu ve 2017’den beri ülkeler “otomatik bilgi değişimine” başladı. OECD'nin Haziran 2019’da Osaka’da gerçekleştirdiği G20 liderleri toplantısında 2018 Otomatik Bilgi Değişimi Uygulama Raporundakisonuçlar kamuoyu ile özetle aşağıdaki gibi paylaşıldı.

 

85 ülke arasındaki otomatik bilgi değişimi: 4.500 adet

4,9 trilyon Euro değerinde 47 milyon adet “finansal hesap bilgisi” değişimi 

100 milyar Euro'nun üzerinde ek vergi geliri

2017 – 2018 yılları “otomatik bilgi değişimi” sonrası uluslararası finans merkezlerindeki banka mevduatları%22azaldı

 

Transfer fiyatlandırması şeffaflığı

 

“Bilgi değişimi” dışında OECD’nin “Matrah Aşındırma ve Kâr Aktarımı” (“BEPS”) eylemlerinden biri deBEPS’in üçlü sacayağından biri olan şeffaflığa yönelik “13 Nolu eylem planı” (BEPS 13) veya “ülke bazlı rapor”uygulamasıdır.BEPS 13 ile“çok uluslu bir gruptaki” her bir kuruluşun “kâr, ödenen vergiler, çalışanlar ve varlıklar” gibi kilit göstergelerinin vergi idareleri arasında otomatik değişimiöngörülüyor. Bu değişimle idareler, risk değerlendirmesinde ilişkili işlemlerde genel risk değerlendirmesi yapma olanağına sahip olacak.

 

İlk değişimler Haziran 2018 yılında yapılmış ve Ocak 2020 itibariyle idareler2400’den fazla “ülke bazlı rapor değişimi” gerçekleştirmiştir.İdareler artık bir “çok uluslu şirketin”;faaliyetleri, nakit dışı varlık büyüklüklerini ve gelir akışları gibi genel bilgileri takip edebilecek.

 

Türkiye'nin durumu?

Ülkemiz BEPS 13 ile ilgili değişiklikleri Ağustos 2016’da yaparak; dokümantasyon kapsamını, yurt dışındaki ilişkili kişilerin faaliyetlerine ilişkin bilgilerin dâhil edilmesi zorunluluğu getirme; bilgilerin diğer ülkelerle karşılıklı değişimine ilişkin usullerle, transfer fiyatlandırması ile ilgili diğer huşuları belirlemeyetkisi” İdareye verildi. Ancak değişikliğe ilişkin ilk ikincil düzenleme “2151 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı” ile yapılarak 25.2.2020 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı. Böylece mükellefler dokümantasyon amaçlı; “genel rapor (masterfile)”ve “ülke bazlı rapor (country-by-county reporting)” hazırlayıp, idareye sunacak.

 

Raporlar “çok uluslu işletmeler grubu” (ÇUİG) üyesi mükelleflerden şartları taşıyanlar için uygulanacak.ÇUİG, Türkiye’de de “farklı ülkelerde mukim olan iki veya daha fazla işletmeyi barındıran grubu veya bir işletmenin başka bir ülkede şube veya daimî temsilcisi aracılığıyla faaliyette bulunması nedeniyle vergiye tabi olan grup” olarak tanımlandı.

 

Böylece transfer fiyatlandırmasında “şeffaflık” için hukuki altyapının önemli bir eksikliği tamamlandı.

 

Kim ''genel rapor'' sunar?

 

Kim kapsamda?

Bir ÇUİG’e bağlı “kurumlar vergisi mükellefi”

Şartları?

Bir önceki yıl kurumlar vergisi beyannamesi ekindeki hem bilançoaktif büyüklüğü hem de gelir tablosunet satışlar tutarı500 milyon TL ve üzerinde olanlar

İlk raporlama dönemi?

2019

İbrazzorunluluğu?

İdare veya vergi inceleme yetkisine haiz olanların talebine üzerine ibrazı zorunlu

Hazırlama ve sunumzamanı?

İlgili dönemi takip eden hesap döneminin sonuna kadar hazırlanacak; bu süre sona erdikten sonra ibraz edilmesi talep edilebilir (2019 raporu 31.12.2020 kadar hazırlanmalı ve bu tarih sonrasında talebi halinde ibrazedilmeli)

 

Rapor, OECD formatındaki gibi ÇUİG’in“organizasyon yapısı, işletme faaliyetlerinin tanımı, sahip olunan gayrimaddi haklar, grup içi finansal işlemler ile finansal ve vergisel durumunu içerecek şekilde beş ana kategori” içermekte olup, detayları İdare tarafından belirlenecektir.

Kim ''ülke bazlı rapor'' sunar?

 

Kim kapsamda?

Bir ÇUİG’in nihai ana işletmesi

Şartları?

Raporlanan yıldan bir önceki yıla ait konsolide finansal tablolardaki konsolide grup geliri 750 milyon Avro ve üzerinde olanlar

İlk raporlama dönemi?

2019

Ne zaman sunulmalı?

Raporlanan yıldan sonraki yılın 12. ay sonuna(31.12.20..) kadar

Hazırlama zamanı?

Raporlanan yıldan sonraki yılın 12. ayının sonuna kadar hazırlanıp, elektronik ortamda İdareye sunulacak (2019 takvim yılına ilişkin rapor 31.12.2020’ye kadar sunulmalı)

Raporu vekil sunabilir mi?

Nihai ana işletmenin mukim olduğu ülkede raporlama zorunluluğu yoksa veya bilgi paylaşımı uygulanamıyorsa;ÇUİG Türkiye’de mukim işletmesini vekil tayin ederek “rapor” sunulur

Rapor formatı var mı?

“XML” formatında hazırlanmalı (OECDstandardı)

Raporlamayı yapacak işletmenin bildirim süreleri

Grup adına raporlama yapacak işletme ile hesap dönemi bilgilerinin bildirimi, ilk raporlama için Kararın yayımını takip eden 6. ayın sonuna kadar (31.8.2020); sonraki yıllarda her yılın “Haziran ayı sonuna kadar” İdareye sunulur.

 

Raporda OECD’nin standart formatındaki gibi yer alması gereken bilgiler:

 

  • Faaliyet olanher bir ülkedeki gelir, vergi öncesi kâr/zarar, ödenen gelir/kurumlar vergisi, tahakkuk eden gelir/kurumlar vergisi, sermaye, geçmiş yıl kârları, çalışan sayısı ile nakit ve nakit benzeri dışında maddi varlıklar,
  • Ülke bazında, ilgili ülkede mukim her bir işletmesinin adı/unvanı, işletmenin kurulduğu ülke vergisel açıdan mukim olduğu ülkeden farklı ise bu ülkenin adı ve her bir işletmenin ana faaliyetleri.

Rapordakilimitleri, “uluslararası uygulamalar ve döviz kurudeğişikliklerine göre revize etmeye, raporlama süreleri 6 aya kadar uzatmaya, nihai ana işletmesi Türkiye’de mukim olmayan ÇUİG için belirlenen raporlama yükümlülüklerini ertelemeye ve ilk raporlamaya ilişkin dönemi 2020 hesap dönemi ve 1 Ocak 2020’den sonra başlayan özel hesap dönemini belirlemeyeİdare”yetkilidir.

 

Rapor, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara göre karşılıklı olarak diğer ülke idareleri ile paylaşılabilir. Türkiye’nin taraf olduğu ülkeler listesi İdarece ilan edilmesi bekleniyor.

 

Dokümantasyonu aşan bir uygulama mı?

 

Dokümantasyondüzenlemelerine uymamak ciddi riskler içeriyor. En başta raporların hazırlanması, bildirimlerinin eksiksiz ve süresinde gerçekleştirilmesi; transfer fiyatlandırmasıyla örtülü kazanç dağıtımı nedeniyle süresinde ödenmeyen ya da eksik ödenen vergilere uygulanacak vergi cezasının (kaçakçılık suçları hariç) indirimli (%50) uygulanmasınısağlıyor.

 

Bu nedenle, risk yönetiminin bir parçası olarak bu düzenlemelere uyum için gerekli aksiyonlar alınmalıdır. Ortaklar ve yönetim kurulları vergi şeffaflığı ile ilgili düzenlemeleri yakından takip etmeli, hazırlanacak raporların güvenilir ve süresinde sunulmasıyönetimin öncelikleri arasında olmalıdır.Şirket yönetimleri ve şirket sahipleri artan şeffaflık düzenlemeleri ortamında, işletmelerinin uyumu için gerekli insan kaynağı ve/veya bilgi teknolojileri ihtiyaçlarını karşılamak için “vergide şeffaflık” yönetim gündeminde olmalıdır.

 

Bu yükümlülüklere uyum sadece “dokümantasyon” olarak görülmemeli, “çok uluslu şirketlerin” durumlarını gözden geçirme ve gerekli politika değişikliği için bir fırsat olarak görülmelidir.Çünkü bu raporlar, bir idarenin “çok uluslu şirketi” tanımada ve genel risk profilini belirlemeye ilişkin değerlendirmelerde rehber olabilecek bilgiler / izler içermektedir.

 

Bilgi paylaştıkça artan bir hazinedir.

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.