 | M. Fatih Köprü | 30/10/2024 |
 | Sercan Bahadır | 23/10/2024 |
 | Abdulkadir Kahraman | 16/10/2024 |
 | Hakkı Demirci | 18/07/2024 |
 | Av. Jülide Cevher | 30/10/2023 |
 | Cihan Bilaçlı | 05/05/2023 |
 | A. Feridun Güngör | 22/04/2021 |
 | Carmine Di Sibio: Biden’ın kurumlar vergisi oranını artırmak konusunda dikkatli davranması gerekiyor Elif Karaca | 28/01/2021 |
17/12/2003 tarih ve 5024 sayılı Kanunla kaldırılmadan önce Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesinin A fıkrası, ticari bilançoya dahil iktisadi kıymetlerin “yeniden değerlemesi” düzenlemesiydi.
Ancak maddenin B fıkrasındaki “yeniden değerleme oranı” yürürlükte kaldı. Bu nedenle, her yılın Ekim ayında (Ekim ayı dâhil) bir önceki yılın aynı dönemine göre TÜİK Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksindeki (Yİ-ÜFE) ortalama fiyat artış oranı belirlenerek “yeniden değerleme oranı” olarak açıklanıyor. 2019’un oranı %22,58 olarak ilan edildi.
Neden kaldırıldı? Çünkü daha kapsamlı “enflasyon düzeltmesi” uygulamasına başlanarak, “mali tabloların enflasyonun etkisinden arındırılarak vergilemede enflasyon kaynaklı olumsuzlukların giderilmesi” hedeflendi. Fakat enflasyon düzeltmesi 2004’de bir kez uygulanabildi. Çünkü uygulama şartları; “son üç yıl enflasyonunun %100’den, son yıl enflasyonunun %10’dan fazla olması” gerçekleşmedi. Bu oranları indirme yetkisi ise hiç kullanılmadı.
Yeniden değerleme ne işe yarıyor?
Bu oran sayesinde kanunlarda hiçbir değişiklik olmasa da “vergi, resim ve harçlar” otomatik pilota bağlı (negatif ve sıfır olmadığı sürece) artıyor. Aksi ancak Cumhurbaşkanının azaltma yetkisini kullanmasıyla mümkün.
Nitekim bu yetki 2020 yılı motorlu taşıtlar vergisindeki “I, I/A, II ve IV sayılı MTV tarifeleri” artışının %12 ile sınırlanması için 1839 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile kullanıldı.
MTV haricinde diğer kanunlardaki her türlü mali yükümlülükle ilgili tarifeler, alt ve üst limitler, istisnalar ve cezalar 2020 yılı için %22,58 artırıldı.
2020 yılı hadleri ve tutarları
2020 yıl sabit ve oransal vergi sınırları 27/12/2019 tarihli 2. Mükerrer Resmî Gazetedeki Tebliğler ile yayımlandı.
1- Malul veya engellilerin taşıt alımlarındaki “özel tüketim vergisi” istisnası (ithali halinde muafiyet dahil) “303.200 TL”.
2- “Mobil telefon aboneliği” ilk tesisindeki “özel iletişim vergisi” tutarı “79,00 TL”.
3- “İndirimli orana tabi mal ve hizmet teslimlerinde iade” işlemlerindeki yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV iade sınırı “17.300 TL”.
4- Miras ile edinimde 306.603 TL, ivazsız (bağış gibi) intikaller ile yarışma, çekiliş ve ile şans oyunlarından kazanılan değerlerde 7.060 TL istisna.
Matrah dilimleri işe aşağıdaki gibi belirlendi:
|
| Vergi oranı (%) | |
| Veraseten intikal | İvazsız intikal | |
| İlk 350.000 TL için | 1 | 10 |
| Sonraki 850.000 TL | 3 | 15 |
| Sonraki 1.800.000 TL | 5 | 20 |
| Sonraki 3.300.000 TL | 7 | 25 |
| 6.300.000 TL’yi aşan kısım | 10 | 30 |
5- Konut ve işyerleri için “çevre temizlik vergisi tutarları”:
| Konutlarda metreküp su tüketim miktarına göre | Kuruş |
| Büyükşehirlerde | 47 |
| Diğer belediyelerde | 35 |
| Kalkınmada öncelikli yöreler ile nüfusu 5.000'den az olan belediyelerde | 17 |
Büyükşehirlerde işyeri “çevre temizlik vergisi” tutarları:
|
Bina Grupları | “Büyükşehir belediyelerinde” bina derecelerine göre “çevre temizlik vergisi” tarifesi (Yıllık TL) | ||||
| 1. Derece | 2. Derece | 3. Derece | 4. Derece | 5. Derece | |
| 1. Grup | 5.250 | 4.125 | 3.250 | 2.875 | 2.500 |
| 2. Grup | 3.250 | 2.500 | 1.987 | 1.625 | 1.500 |
| 3. Grup | 2.500 | 1.625 | 1.500 | 1.062 | 837 |
| 4. Grup | 1.062 | 837 | 612 | 525 | 412 |
| 5. Grup | 612 | 525 | 362 | 350 | 287 |
| 6. Grup | 350 | 287 | 183 | 162 | 125 |
| 7. Grup | 125 | 98 | 68 | 58 | 43 |
6- 1839 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 2020 yılı motorlu taşıtlar vergisinin I, I/A, II ve IV sayılı tarifelerindeki artış %12 ile sınırlandı.
7- Damga Vergisi Kanununa ekli 1 sayılı tablodaki maktu vergiler %22,58 ile artırıldı. 2020’de imzalanan kağıtlardan alınacak vergide üst sınır 3.239.556,40 TL oldu.
8- Emlak Vergisi Kanunu: 2019 yılı ve önceki yıllarda emlak vergisi mükellefi olanların bina, arsa ve arazilerinin 2020 yılı vergi değerleri, 2019 yılı vergi değerlerinin yeniden değerleme oranının yarısı %11,29 (%22,58/2=) oranında artırıldı.
9- Harçlar Kanunu: Maktu harçlar %22,58 oranında artırıldı.
10- Gelir Vergisi Kanunu: Tüm had ve tutarlar %22,58 oranında artırılarak aşağıdaki gibi belirlendi:
- Konut kira geliri istisnası 6.600 TL.
- Personele verilen yemek bedeli istisnası 23 TL, yol gideri istisnası 12 TL.
- Engellilik indirimi: 1. derece 1.400 TL, 2. derece 790 TL ve 3. derece 350 TL.
- Ticari ve serbest meslek kazançlarında binek oto gideri:
|
| Tutar (TL) |
| İlk edinimde gider kabul edilen KDV ve ÖTV sınırı | 140.000 |
| Amortisman üst sınırı |
|
| - ÖTV ve KDV hariç aktifleştirilenler | 160.000 |
| - ÖTV ve KDV dahil aktifleştirilenler (ikinci el edinim dahil) | 300.000 |
- “Değer artışı kazanç” istisnası 18.000 TL.
- Gelir vergisi tarifesi:
| 22.000 TL'ye kadar | %15 |
| 49.000 TL'nin 22.000 TL'si için 3.300 TL, fazlası | %20 |
| 120.000 TL'nin 49.000 TL'si için 8.700 TL, (ücretlerde 180.000 TL'nin 49.000 TL'si için 8.700 TL), fazlası | %27 |
| 600.000 TL'nin 120.000 TL'si için 27.870 TL, (ücretlerde 600.000 TL'nin 180.000 TL'si için 44.070 TL), fazlası | %35 |
| 600.000 TL'den fazlasının 600.000 TL'si için 195.870 TL, (ücretlerde 600.000’den fazlasının 600.000 TL'si için 191.070 TL), fazlası | %40 |
- “Vergiye uyumlu mükellef vergi indirim” sınırı 1.1.2020’den sonra verilen yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde 1.400.000 TL.
- 2019 yılı indirim oranının %113,35 olması nedeniyle “indirim oranına” tabi “menkul sermaye iratları” beyan dışı.
11- Vergi Usul Kanunu:
- Vergi ve ceza toplamı 40 TL’yi aşmaz ve tahsil masrafları 40 TL’den fazla olursa tahakkuktan vazgeçilecek.
- Fatura kullanma ile demirbaş gider yazma sınırı: 1.400 TL.
- Damga vergisinde 18 TL, diğer vergilerde 35 TL’den az tutarlar için ceza kesilmeyecek.
- Cezalar:
|
| 1. Derece Usulsüzlük Cezası (TL) | 2. Derece Usulsüzlük Cezası (TL) |
| Sermaye şirketleri | 220 | 120 |
| Sermaye şirketi dışındaki 1. Sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı | 130 | 67 |
| 2. Sınıf tüccarlar | 67 | 30 |
Otomatik değil, adil artış
Birçok ülkede vergi artışları “bütçe kanunları” ile gerçekleştirilirken, Türkiye’de artışlar oto pilot ile yeniden değerleme oranına tabi. 2019 enflasyonu %11 – 12 civarında beklenirken vergi artışları %22,58 olunca, işletmeler ve hane halkları olumsuz etkileniyor.
Ekonomik veriler artık hızla açıklanıyor ve Yİ-ÜFE ile Yİ-TEFE arasında ciddi farklar var. Bütçe Kanunu ile değişiklik bir alternatif olmayacaksa yasa değiştirilerek “yeniden değerleme” uygulaması iyileştirilebilir. Örneğin Kasım – Kasım endeksleri ve Yİ-ÜFE + Yİ-TÜFE ortalaması esas alınabilir. Örneğin 2020 yılı vergi artış Tebliğlerinin yayımlandığı 27/12/2019 tarihinden 24 gün önce Kasım 2019 Yİ-ÜFE artışı %19,68 olarak açıklanmış ve Ekim 2019 Yİ-ÜFE %22,58 iken, Ekim Yİ-TÜFE %16,81 oldu. Aradaki fark %5,77. Bu önemli bir fark.
Enflasyon düzeltmesinin uygulanamaması bir diğer sorun. Ocak 2006 – Kasım 2019 döneminde Yİ-ÜFE artışı %365,12. Başka bir ifadeyle, bu dönemde fiyatlar 3,65 kat artmış. Fakat enflasyon düzeltmesi yapılamamış. Enflasyon düzeltmesine imkân verecek oran indirimleriyle ticari işletmeler üzerindeki enflasyon kaynaklı olumsuzluklar giderilebilir.
Enflasyona bağlı vergi artışları, sermaye ve servet vergilemesidir.
Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.
Başa Dön