 | M. Fatih Köprü | 30/10/2024 |
 | Sercan Bahadır | 23/10/2024 |
 | Abdulkadir Kahraman | 16/10/2024 |
 | Hakkı Demirci | 18/07/2024 |
 | Av. Jülide Cevher | 30/10/2023 |
 | Cihan Bilaçlı | 05/05/2023 |
 | A. Feridun Güngör | 22/04/2021 |
 | Carmine Di Sibio: Biden’ın kurumlar vergisi oranını artırmak konusunda dikkatli davranması gerekiyor Elif Karaca | 28/01/2021 |
Af yasası diye anılan 6111 Sayılı Yasa’nın, en çok vergi ve sosyal güvenlik borçlarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeleri hakkında konuşuldu, yazılar yazıldı. Ancak bu Kanun da, şimdiye kadar örneğine çok sık rastladığımız “Torba Kanun”lardan biriydi. Af düzenlemelerinin yanı sıra diğer birçok Kanun’da da değişiklikler içeriyordu. Bu düzenlemelerden biri de Gümrük Kanunu'nun 244. maddesinde yapılan değişiklik ile “uzlaşma müessesesi”nin gümrük mevzuatına dahil edilmesiydi.
Yasa hükmünün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ise Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği ile belirlendi. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan bu yönetmelik, 27 Ağustos 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlamış, 31 Ağustos tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Uzlaşma uygulaması ile gümrük idaresi tarafından gümrük mevzuatı çerçevesinde tarh edilen vergiler ve bunlara ilişkin cezalarda, mükellef ile gümrük idaresi arasında bir anlaşma zemini oluşturulduğunu görüyoruz. Uygulama ile tahsilatın hızlandırılması ve gümrük mevzuatına ait ihtilaflı dosyaların yargı merciinde oluşturduğu yükün hafifletilmesi amaçlanıyor.
İhtilaf sayısı çok fazla
Uzlaşma uygulamasından önce yükümlülerin gümrük ihtilaflarına karşı başvurabilecekleri hukuksal yollar sadece Gümrük Kanunu’nun 242. maddesindeki düzenleme ile sınırlıydı. Mükellefler gümrük ihtilaflarına karşı gümrük idaresine itiraz ve itirazın kabul edilmemesi durumunda vergi mahkemelerine başvurma hakkına sahipti. Bu durum, hem gümrük ihtilafları nedeniyle açılan vergi dava sayısını arttırmakta, hem de dava sürecinin takibi açısından ciddi zaman kaybına neden olmaktaydı.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre, 18 Ocak 2011 tarihi itibariyle gümrük mevzuatı ile ilgili idari dava sayısı 47 bin 933, idari davaların mükellef lehine sonuçlanma oranı ilk derece mahkemelerde yüzde 56, ikinci derece mahkemelerde yüzde 78’dir. Bu davaların sonucunda, 2008 yılından 2010 yılına kadar tahsil edilen gümrük vergi ve cezalarının toplamı ise 13,8 milyon TL civarındadır. Bu rakamlar, mükellef ile gümrük idaresi arasındaki gümrük vergilerine yönelik ihtilafların ne kadar yüksek olduğunu gözler önüne seriyor.
Uzlaşma ile mükellefler ve gümrük idaresi bir araya gelerek yasalar çerçevesinde anlaşma görüşmeleri yaparak, mevcut uyuşmazlığı yargı yoluna gitmeden çözmenin yollarını arama imkanı bulmaktadır. Varılan anlaşmalar neticesinde kamu alacaklarının yargı yoluna götürülmeden hazineye gelir olarak kaydedilme imkanı sağlanmaktadır. Uzlaşma müessesesi, mükelleflerin gümrük işlemleri esnasında gümrük vergi ve cezalarında karşılaşacakları ihtilafların çözümü için ciddi bir fırsat olarak görünüyor.
Kapsam
Yapılan düzenleme ile sadece gümrük idaresi tarafından yapılan tespit sonucunda belirlenen farklılıklara ilişkin tebliğ edilen gümrük vergi alacakları ve cezalar değil, aynı zamanda idare tarafından tespit edilmeden önce mükellef tarafından bildirilen farklılıklara ilişkin gümrük vergi ve cezaları da uzlaşma kapsamına alınıyor. Buna göre uzlaşma konusu olabilecek vergi ve fonlar şunlardır:
· Gümrük Vergisi
· İlave Gümrük Vergisi
· Tek ve Maktu Vergi
· Dampinge Karşı Vergi
· Subvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi
· Katma Değer Vergisi
· Özel Tüketim Vergisi
· Ek Mali Yükümlülük
· Toplu Konut Fonu
· Tütün Fonu
· Ek Fon
· Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu
· Çevre Katkı Payı
· Telafi Edici Vergi(İhracat)
· TRT Bandrol Ücreti(Ticari olmayan eşya için)
Uzlaşma konusu olabilecek para cezalarına ise aşağıdaki tabloda yer verilmiştir:
| Uzlaşma konusu olabilecek para cezaları | |
| Kanun Adı | Maddeleri |
| Gümrük Kanunu | 234, 235, 236, 237, 238, 239, 241 |
| 2976 sayılı Dış Ticaretin Düzenlenmesine Hakkında Kanun | 4 |
| Katma Değer Vergisi Kanunu | 51 |
| Özel Tüketim Vergisi Kanunu | 16 |
Ayrıca uzlaşmaya ilişkin düzenlemede, gümrük rejimlerine ilişkin bir ayrım yapılmıyor ve şartlı muafiyet rejimlerine (transit, antrepo, şartlı muafiyet kapsamında dahilde işleme, gümrük kontrolü altında işleme ve geçici ithalat rejimleri) ilişkin hükümlerin ihlali sonucunda doğan alacaklar da bu uygulamadan yararlandırılıyor. Ancak alacağın 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3. maddesinde yer alan kaçakçılık suçlarına ve kabahatlerine ilişkin olması halinde uzlaşma talebinde bulunulamıyor.
Başvuru
Henüz itiraz başvurusu yapılmamış gümrük vergileri ve vergi aslına bağlı olsun yada olmasın tüm para cezaları için uzlaşma talebinin, tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük itiraz süresi içinde yapılması gerekiyor. Uzlaşma talebinde bulunmak isteyen mükellefler, uzlaşmaya yetkili komisyonların ilgili birimine dilekçe ile müracaat edebiliyorlar. Dilekçe taahhütlü posta ile de gönderilebilir.
Uzlaşma komisyonları
Yönetmelikte uzlaşma taleplerinin değerlendirilebilmesi için Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğü Uzlaşma Komisyonları ile Merkezi Uzlaşma Komisyonu’nun kurulacağı belirtiliyor. Uzlaşma konusu olan kamu alacağının 500 bin liraya kadar olanları (bu tutar dâhil) için Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğü Uzlaşma Komisyonları, 500 bin lirayı aşan tutarlar için ise Merkezi Uzlaşma Komisyonu yetkilidir.
Uzlaşma görüşmelerinde bulunabilecekler
Uzlaşma görüşmelerinde mükellefin bizzat katılması esas. Ancak Gümrük Kanunu’nun 5. maddesinde belirtilen temsilciler de uzlaşma görüşmesine katılabilir. Mükellef uzlaşma görüşmelerinde varsa dolaylı temsile yetkili gümrük müşavirini de bulundurabiliyor. Konunun yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri tarafından yapılan işlemlere ilişkin olması halinde, bu kişiler de uzlaşma toplantısına katılabiliyorlar. Uzlaşma görüşmelerinde yükümlünün kendisi dışında katılabilecek kişilerin sayısı en fazla 3 olarak belirlenmiş. Mükellef dışında görüşmelere katılan kişiler, uzlaşma komisyonu toplantısına sadece görüş açıklamak üzere katılabiliyor ve uzlaşma ile ilgili tutanaklara imza atamıyorlar.
Uzlaşmanın sonuçları ve itiraz
Yükümlü ile gümrük idaresi bir araya gelerek ihtilaflı kamu alacağı üzerinde uzlaşmaya vardıklarında, bir tutanak düzenlenir ve bu tutanakta yer alan gümrük vergi ve cezaları kesinlik kazanır. Yükümlülerin, uzlaşma tutağında tespit edilen gümrük vergi ve cezalarını, tutanağın tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödemesi gerekiyor. Bu süre içerisinde ödeme yapılmazsa uzlaşma gerçekleşmemiş sayılıyor ve kamu alacağı genel hükümlere göre tahsil ediliyor.
Gümrük vergi ve cezalarına karşı ortaya çıkan ihtilaf için gümrük uzlaşma komisyonu tarafından önerilen tutarlar, mükellefçe kabul edilmeyebilir. Bu durumda, uzlaşma komisyonu kararına karşı değil, gümrük idaresi tarafından tarh edilen gümrük vergi ve cezaları için Gümrük Kanunu’nun 242. maddesi kapsamında itiraz edilebiliyor. Uzlaşma talebinde bulunulması halinde, sözü geçen maddede yer alan 15 günlük itiraz ve dava açma süresi duruyor. Uzlaşmanın sağlanamaması halindeyse duran bu süre yeniden işlemeye başlıyor.
Başka bir anlatımla yükümlünün, gümrük idaresi tarafından tebliğ edilen gümrük vergi ve cezalarına karşı 15 günlük sürede, gümrük idaresine itiraz veya uzlaşma komisyonuna başvurma hakkı bulunuyor. Bu 15 günlük sürenin örneğin 4. gününde uzlaşma komisyonuna başvuruldu. Başvuru tarihi itibari ile itiraz için geriye kalan 11 günlük süre duruyor. Uzlaşma komisyonunda bir anlaşmaya varılamadığı zaman 11 günlük süre işlemeye başlıyor. Bu 11 günlük sürede gümrük idaresine itiraz edilebileceği gibi uzlaşma komisyonun önerisi de kabul edilebilir.
Maliye Bakanlığı tarafından vergi mevzuatı kapsamında uzun yıllardır başarıyla uygulanan uzlaşma müessesesi, gümrük idaresi tarafından da artık uygulanmaya başlanmış oldu. Bu sayede mükellefler ile idare arasında ortaya çıkabilecek ihtilafların yargıya gitmeden önce ilk aşamada çözümü amaçlanıyor. Uzlaşma müessesesi sayesinde, yükümlü ve idare açısından dava maliyetleri azalacak, ihtilaflar daha kısa sürede çözülebilecek ve yükümlü ile idare arasındaki güvenin artması sağlanabilecektir.
Başa Dön