Menkul kıymetlerde stopaj uygulaması sona mı eriyor? (2)

M. Fatih Köprü | 27/09/2015 | (Tüm Yazılar)

Geçen hafta, yazımızın ilk bölümünde, 2006 yılı başından beri Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi kapsamında uygulanan menkul kıymet gelirlerinin vergilendirilmesi rejimi hakkında genel bilgiler vermiştik. Söz konusu geçici maddenin 31.12.2015 tarihinde yürürlükten kalktığını ve uygulama süresinin uzatılabilmesinin de ancak TBMM’den çıkacak bir yasa ile mümkün olabileceğini belirtmiştik.

Yazımızda söz konusu geçici madde kapsamında bazı menkul kıymetlerin vergileme ilkelerine değindikten sonra, bu maddenin yürürlüğünün uzatılamaması durumunda 2016 yılı ve sonrasında söz konusu gelirlerin nasıl vergilendirileceğini ele almıştık.

Bu hafta kaldığımız yerden devam ediyoruz. Eurobond, mevduat, repo ve fon gelirleri, özel şirketler tarafından ihraç edilen tahviller ile vadeli işlemlerden sağlanan kazançların şu andaki vergileme usulü ile geçici 67. maddenin uygulama süresinin uzatılmaması durumunda vergilemenin nasıl değişeceği üzerinde duracağız.

Eurobond

Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi eurobondlardan elde edilen gelir ve kazançları kapsamıyor. Bu nedenle geçici 67. maddenin süresinin uzatılmaması durumunda dahi tam mükellef gerçek kişilerin eurobondlardan elde ettikleri faiz ve alım satım kazançlarının vergileme usulünde bir değişiklik olmayacak.

Yabancıların (gerçek kişi ve kurum) eurobondlardan elde ettikleri faiz ve alım satım kazançları içinse geçici 67. maddede özel bir hüküm bulunuyor. Buna göre söz konusu gelirler beyana tabi değil. Geçici 67. maddenin süresinin uzamaması durumunda, dar mükelleflerin eurobondlardan elde ettikleri faiz gelirlerinin % 0 oranında stopaja tabi olduğu kabul edilecek ve bu gelirler beyan edilmeyecek.

Ancak yabancıların eurobond satış işlemleri için aynı şeyi söylemek mümkün değil. Geçici 67. maddenin süresinin uzamaması durumunda, dar mükellefler tarafından eurobondlardan sağlanan alım satım kazançlarının tamamının, münferit/özel beyanname ile işlem tarihini takip eden 15 gün içerisinde beyan edilmesi ve hesaplanan vergilerin de aynı süre içerisinde ödenmesi gerekecektir. Ödenecek vergi, dar mükellef gerçek kişiler için % 15 ilâ % 35 (gelir vergisi) arasında olacak, kurumlar ise toplamda yüzde 32 oranında vergi (kurumlar vergisi ve stopaj) ödeyeceklerdir.

Mevduat, repo ve fon geliri

Mevcut sistemde bireysel yatırımcıların elde ettikleri repo gelirleri üzerinden yüzde 15 oranında vergi kesintisi yapılıyor. Bazı istisnaları dışında fon katılma belgelerinin fona iadesinden elde edilen kâr payları (fon gelirleri) ise % 10 stopaja tabi. Mevduat faizleri ile katılım bankalarınca katılma hesaplarına ödenen kâr payları üzerinden yapılan stopajın oranı ise vadeye ve döviz cinsine göre yüzde 10 ile yüzde 18 arasında değişiyor.

Bu şekilde stopaj yoluyla vergilendirilmiş olan; fon ve repo gelirleri, mevduat faizleri ve katılma hesaplarına ödenen kâr payları, tutarı ne olursa olsun beyan edilmiyor.

Geçici 67. maddenin süresinin uzatılmaması durumunda, söz konusu gelirlerin hepsinden sabit oranda (% 15) stopaj yapılacaktır. Ayrıca, yukarıdaki gelirlerin ilgili yıl için belirlenen beyan sınırını aşması durumunda, tamamının yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi de söz konusu olacaktır.

Mevcut uygulamada, yukarıdaki stopaj oranları dar mükellefler için de geçerli. Geçici 67. maddenin süresinin uzamaması durumunda, bu mükellefler için stopaj oranı 15 olacak. Ama dar mükelleflerin bu gelirlerini beyan etmeleri söz konusu olmayacak.

Özel sektör tahvili

Türkiye’de ihraç edilen özel sektör tahvillerinden tam mükellef gerçek kişiler tarafından elde edilen faiz ve alım satım kazançları, GVK geçici 67. madde kapsamında % 10 oranında stopaja tabi ve bu gelirlerin ayrıca beyan edilmesi de söz konusu değil.

Geçici 67. maddenin süresinin uzatılmaması durumunda, söz konusu menkul kıymetlerden elde edilen faiz gelirlerinin stopaj oranı değişmeyecek ama bu gelirlerin beyan edilmesi gündeme gelecektir. Buna göre tam mükellef gerçek kişilerin elde ettiği gelirlerin, ilgili yıl için belirlenen beyan sınırını aşması durumunda, gelirin tamamının yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekecektir.

Bu menkul kıymetlerin vadesinden önce satılması durumunda ise stopaj yapılmayacaktır. Ancak kazancın tamamının gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekecektir.

Yabancılar

Mevcut uygulamada, dar mükelleflerin Türkiye’de ihraç edilen özel sektör tahvillerinden elde ettikleri faiz ve alım satım kazançları üzerinden yapılan stopajın oranı, mükellefiyet türüne göre değişiyor. Gerçek kişilerin gelirlerinde % 10, kurumlarda % 0 olarak uygulanıyor. Stopaj dar mükellefler açısından nihai vergi olarak kabul edildiğinden kazancın tutarı ne olursa olsun beyan edilmiyor.

Geçici 67. maddenin süresinin uzatılmaması durumunda; Türkiye’de ihraç edilen özel sektör tahvillerinden dar mükelleflerce elde edilen faiz gelirlerinden % 10 oranında stopaj yapılacak ve bu gelirler ayrıca beyan edilmeyecektir.

Alım satım kazançlarından ise stopaj yapılmayacaktır. Bu nedenle kazancın tamamının, münferit/özel beyanname ile işlem tarihini takip eden 15 gün içerisinde beyan edilmesi ve hesaplanan vergilerin de aynı süre içerisinde ödenmesi gerekecektir.

Vadeli işlemler

GVK geçici 67. madde kapsamında; tam mükellef gerçek kişiler tarafından, Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasında (VİOP) veya VİOP dışında banka ve aracı kurum aracılığıyla gerçekleştirilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden sağlanan kazançlar stopaja tabidir. Bu stopaj hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde % 0 diğerlerinde ise % 10 olarak uygulanıyor. Stopaj nihai vergi olarak kabul edildiğinden, söz konusu kazançlar beyan edilmiyor.

Geçici 67. maddenin süresinin uzatılmaması durumunda, bu kazançlardan stopaj yapılmayacaktır. Kazanç için hiçbir istisna tutar da söz konusu olmadığından kazancın tamamının gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekecektir.

Yabancılar

Yabancılar açısından bu kazançlar için de mükellefiyet türüne göre farklı stopaj oranları uygulanıyor. Buna göre VİOP ve VİOP dışında banka ve aracı kurum aracılığıyla gerçekleştirilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden dar mükellef gerçek kişiler tarafından sağlanan kazançlar % 10, dar mükellef kurumlar tarafından sağlanan kazançlar ise % 0 oranında stopaja tabi. Dar mükellefler bu kazançları için ayrıca beyanname vermiyorlar.

Geçici 67. maddenin süresinin uzatılmaması durumunda; söz konusu kazançlardan stopaj yapılmayacaktır. Bu nedenle kazancın tamamının, münferit/özel beyanname ile işlem tarihini takip eden 15 gün içerisinde beyan edilmesi ve hesaplanan vergilerin de aynı süre içerisinde ödenmesi gerekecektir.

Özet tablo

Geçen hafta ele aldığımız menkul kıymetler de dahil olmak üzere, tam mükellef gerçek kişiler için şu an geçerli olan vergileme sistemi ile geçici 67. maddenin yürürlüğünün uzatılmaması durumunda karşılaşılacak olan yeni durumu özetleyen tablo aşağıdadır:

Gelirin türü	GVK geçici 67. madde uygulaması		GVK geçici 67. madde yürürlükten kalkarsa
	Stopaj/Oran	Beyan	Stopaj/Oran	Beyan
Hisse senedi satış kazancı  (BİST’te)	Var % 0 ve % 10	Yok	Yok	Tamamı beyan edilir.
Hisse senedi kâr payı  (temettü)	Var % 15 ve % 0	Brüt gelirin yarısı beyan sınırını aşarsa beyan edilir.	Var % 15 ve % 0	Brüt gelirin yarısı beyan sınırını aşarsa beyan edilir.
Devlet tahvili ve  Hazine bonosu faizi	Var % 10	Yok	Var % 0	Beyan sınırını aşarsa tamamı beyan edilir.
Devlet tahvili ve  Hazine bonosu satış kazancı	Var % 10	Yok	Yok	Tamamı beyan edilir.
Eurobond kupon faizi	Var % 0	Beyan sınırını aşarsa tamamı beyan edilir.	Var % 0	Beyan sınırını aşarsa tamamı beyan edilir.
Eurobond satış kazancı  (2006 ve sonrası ihraç)	Yok	Tamamı beyan edilir.	Yok	Tamamı beyan edilir.
Özel sektör tahvil faizi  (Türkiye’de ihraç)	Var % 10	Yok	Var % 10	Beyan sınırını aşarsa tamamı beyan edilir.
Özel sektör tahvili satış  kazancı  (Türkiye’de ihraç)	Var % 10	Yok	Yok	Tamamı beyan edilir.
Repo geliri	Var % 15	Yok	Var % 15	Beyan sınırını aşarsa tamamı beyan edilir.
Mevduat faizi	Var % 10 - % 18	Yok	Var % 15	Beyan sınırını aşarsa tamamı beyan edilir.
Katılım bankaları kâr payı	Var % 10 - % 18	Yok	Var % 15	Beyan sınırını aşarsa tamamı beyan edilir.
Yatırım fonu gelirleri	Var % 10 ve % 0	Yok	Var % 15	Beyan sınırını aşarsa tamamı beyan edilir.
Vadeli işlem ve opsiyon  kazancı  (Banka, aracı kurum  aracılığıyla)	Var % 0 ve % 10	Yok	Yok	Tamamı beyan edilir.

 

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.

Başa Dön