Çalışma izni başvurusu değerlendirme kriterlerinde yapılan değişiklik hakkında

Çalışma izni başvurusunda yabancının çalışacağı şirketin sağlaması gereken birtakım kriterler mevcuttur. Bazı meslekler için ek şartlar, kontenjan sınırlamaları veya öncelikli değerlendirme kriterleri ilaveten uygulanabilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Bakanlık), yabancıların Türkiye'de çalışma izni alabilmeleri için belirlenen çalışma izni başvurusu değerlendirme kriterlerinde değişiklik yaparak yeni kriterler belirlemiştir.

Çalışma izni başvurularına ilişkin kriterler, beş ana başlık altında değerlendirilecektir. Bunlar sırasıyla; (i) genel değerlendirme kriterleri, (ii) sektör, meslek veya iş bazında özel değerlendirme kriterleri, (iii) şirket ortağı yabancılara yönelik değerlendirme kriterleri, (iv) değerlendirme kriterlerinden muaf tutulan yabancı uyruklulara ilişkin düzenlemeler ve (v) diğer ilgili hususlar ve yürürlük başlıkları altında incelenecektir. Her bir başlık, ilgili mevzuat çerçevesinde detaylı şekilde düzenlenmiş olup, başvuruların bu kriterlere uygunluğu titizlikle kontrol edilecektir. Bu kapsamda, Bakanlıkça belirlenen kriterlere aykırılık durumu çalışma izni başvurusunun reddi ile sonuçlanabilecektir.

a) Genel değerlendirme kriterleri

1. İstihdam kriteri
1.1. Bilanço esası usulüne tabi işyerlerinde, adına çalışma izni başvurusu yapılan yabancının çalışacağı işyerinde, istihdam edilmek istenilen her bir yabancı için en az 5 Türk vatandaşının istihdamı esastır.
1.2. Son yıl net satış tutarı 50.000.000 Türk Lirası veya daha fazla olan işyerinde istihdam edilecek 5 yabancıya kadar çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde istihdam kriteri uygulanmaz.

2. Mali yeterlilik kriteri
2.1. Bilanço esası usulüne tabi yeni kurulan (cari yılda kurulmuş ve henüz yılsonu bilançosu ve yıllık gelir tablosu düzenlenmemiş olan işyeri) işyerinde istihdam edilecek yabancı adına yapılacak çalışma izni başvurusunda, işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 500.000 TL olması gerekir.
2.2. Bilanço esası usulüne tabi faaliyette olan (kuruluşu cari yıldan önceki bir yılda olan ve en az bir yılsonu bilançosu ve yıllık gelir tablosu düzenlemiş olan işyeri) işyerinde istihdam edilecek yabancı adına yapılacak çalışma izni başvurusunda; işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 500.000 TL olması veya net satışlarının en az 8.000.000 TL olması veya ihracatının en az 150.000 ABD doları olması gerekir. 2.3. Bilanço esası usulüne tabi işyerlerinin kurmuş oldukları adi ortaklıklar tarafından yapılacak çalışma izni başvurusunda, ortaklardan en az birinin ödenmiş sermayesinin en az 500.000 TL olması veya net satışlarının en az 8.000.000 TL olması veya ihracatının en az 150.000 ABD doları olması gerekir.

3. Ücret kriteri
3.1. Yabancıya ödenecek ücret, çalışma izni başvurusu tarihi itibariyle yürürlükte bulunan brüt asgari ücret tutarı dikkate alınmak suretiyle;
a) Üst düzey yöneticiler ve pilotlar için asgari ücretin 5 katından,
b) Mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katından,
c) Diğer yöneticiler için asgari ücretin 3 katından,
ç) Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar için asgari ücretin 2 katından,
d) Ev hizmetleri ve diğer mesleklerde/işlerde çalışacak yabancılar için asgari ücret düzeyinden az olamaz.

İstihdam ve mali yeterlilik kriteri istisnası olarak çalışma izni başvurularında, son 5 yılda Türkiye’de en az 3 yıl süreyle öğrenci ikameti hariç ikamet izni, çalışma izni vb. ile yasal olarak kalan yabancılar için, en fazla 3 yabancıyla sınırlı olmak kaydıyla istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmaz. Ancak, bu işyerlerinde çalışan yabancı sayısının Türk vatandaşı çalışan sayısını geçmemesi gerekir. Eğer aynı işyerinde 3’ten fazla yabancı çalışacak ise 4. ve sonraki yabancılar için her biri adına 5 Türk vatandaşı istihdam edilmesi ve mali yeterlilik şartlarının karşılanması zorunludur. Uluslararası koruma kapsamındaki yabancılar için bu hükümler uygulanmaz.

b) Sektör, meslek veya iş temelinde özel değerlendirme kriterleri

Sektör, meslek veya iş temelinde özel değerlendirme kriterleri, her bir sektörün kendine özgü dinamikleri ve gereksinimlerine göre belirlenmektedir. Özel değerlendirme kriterleri olan sektörler aşağıdaki gibidir:

- Bilişim Sektörü
- Eğitim Sektörü
- Ev Hizmetleri Sektörü
- Havacılık Sektörü
- İleri Teknoloji Gerektiren Sektörler
- Kamu Projeleri
- Sağlık Sektörü
- Turizm Sektörü
- Yabancı Öğrenciler

Belirlenen sektörlere ilişkin değerlendirme kriterlerinde hüküm bulunmaması halinde genel değerlendirme kriterlerinin uygulanması esastır. Bunun yanında, Bakanlığın yukarıda belirtilen sektörler için belirlediği değerlendirme kriterlerinde hüküm bulunmayan hallerde genel değerlendirme kriterleri uygulanmaya devam edecektir.

Ayrıca, yukarıdaki sektörlere özel belirlenen muafiyetler kapsamında çalışma izni düzenlenen yabancıların, izin başlangıç tarihinden itibaren 6 ay içerisinde farklı bir işveren yanında ve belirtilen sektör, meslek veya iş dışında çalışmak üzere yurt içinden başvuru yapmaları durumunda, mücbir sebepler hariç olmak üzere, başvuruları olumsuz değerlendirilecektir.

c) Şirket ortağı yabancı için mali yeterlilik ve istihdam kriterleri

Bilanço esası usulüne tabi işyerlerinde;

• Yeni işyeri açan veya bir işyerine ortak olan yabancı adına yapılan çalışma izni başvurusunun değerlendirilmesinde, yabancının ortağı olduğu işyerinin ödenmiş sermayesinin en az 500.000 TL olması koşuluyla yabancının sermaye tutarının en az 500.000 TL olması ve ortaklık payının en az %20 olması şartı aranır.
• Yeni işyeri açan veya bir işyerine ortak olan yabancı adına yapılan çalışma izni başvurusunun değerlendirilmesinde, işyerinde en az 5 Türk vatandaşının istihdamı gerekir. İşyerinde en az 5 Türk vatandaşı istihdamı şartı bakımından, şirket ortağı veya işyeri sahibi yabancıya verilecek ilk çalışma izni şerhli olarak düzenlenir. İlk çalışma izni süresinin 7. ayının başından itibaren işyerinde her ay en az 5 Türk vatandaşının istihdamı esastır.

100.000 ABD Doları ve üzerinde sermaye payı olan yabancı ortak adına yapılacak çalışma izni başvurusunun değerlendirilmesinde yukarıdaki kriterler uygulanmayacaktır.

d) Değerlendirme kriterlerinden muaf tutulan yabancılar

Değerlendirme kriterlerinden muaf olan yabancılar arasında; Türk vatandaşı aile üyelerine sahip olanlar, insani ikamet izni olanlar, insan ticareti mağdurları, vatansız kişiler, uzun dönem ikamet izni olanlar, en az 3 yıl Türk vatandaşı ile evli kalanlar, Türkiye'de en az 8 yıl bulunanlar, Türk soylu oldukları bildirilenler ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları yer alır. Bu kişilerin durumlarını resmî belgelerle kanıtlamaları gereklidir ancak bu durum çalışma izni alma konusunda mutlak hak sağlamaz.

e) Diğer hükümler ve yürürlük

Gönüllülük esaslı faaliyetler çalışma niteliğinde olmadığından, bu tür başvurular olumsuz değerlendirilir. Değerlendirme kriterlerinin yürürlüğe girdiği tarihten önce alınan çalışma izinlerinin uzatılmasında, ilk başvurunun yapıldığı tarihteki mali yeterlilik kriterleri esas alınır.

Yürürlük maddelerine göre, ödenmiş sermaye ve net satışlara ilişkin eşikler 01/01/2025 tarihinde uygulanmaya başlayacaktır. Bu tarihe kadar işyerinin en az 100.000 TL sermaye, 800.000 TL satış veya 150.000 ABD doları ihracat yapması, şirket ortağı yabancının ise en az 40.000 TL sermaye sahibi olması yeterli kabul edilir.

Ayrıca, belirli meslekler için özel şartlar ve kontenjan sınırlamaları getirilmiş olup, başvuru süreçleri daha ayrıntılı düzenlemelere tabi tutulmuştur. Bu bağlamda, çalışma izni değerlendirme kriterleri ilgili mevzuat çerçevesinde Bakanlık tarafından titizlikle incelenecektir. Göç hukukuyla ilgili detaylı hukuki değerlendirme ve diğer tüm hukuki danışmanlık hizmetleriniz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Saygılarımızla.
Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.
Erkan Baykuş