Yabancıların ikamet izni başvuruları hakkında

Göç İdaresi Başkanlığı ve Noterler Birliği arasında yapılan Protokol (“Protokol”) ile yabancıların ikamet izni başvuruları hakkında yeni uygulama 17 Temmuz 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu çerçevesinde, Türkiye'ye girişleri yasaklanmamış ve Pasaport Kanunu hükümlerine uygun olarak ülkeye gelen yabancılar, Türkiye'de ikamet etme ve seyahat etme hakkına sahiptirler. Ancak, Türkiye'de vize veya vize muafiyeti kapsamında tanınan süreyi veya 90 günü aşacak şekilde kalacak olan yabancıların, Türkiye'de yasal olarak ikamet edebilmek için ikamet izni almaları zorunludur. Bu düzenleme, uzun süreli kalışlar için yasal statü sağlamak amacıyla yapılmıştır ve yabancıların Türkiye'de hukuki olarak kalmalarını temin eder. İkamet izni başvurusu, gerekli prosedürlerin yerine getirilmesi ve ilgili belgelerin sağlanması koşuluyla gerçekleştirilebilir.

Yabancılar, çeşitli nedenlerle Türkiye’ye gelerek oturma izni alabilirler. Bu nedenler arasında uzaktan çalışma, eğitim, turistik ziyaret veya aile birleşimi gibi amaçlar bulunmaktadır. Türkiye'de oturma izni başvuruları, yabancının burada geçireceği süre ve amacına bağlı olarak farklı türlerde yapılmaktadır. Çalışma izni sahibi olan yabancı uyruklu bireylerin aile üyeleri, Türkiye'de ikamet edebilmek için aile ikamet iznine başvurabilirler. Aile ikamet izni, yabancı çalışanın eşi ve çocuklarını kapsar, böylece ailenin Türkiye'de birlikte yaşamasına olanak tanır. Eğitim amacıyla Türkiye’ye gelen yabancılar, burada bir yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora, Tıpta Uzmanlık Eğitimi (TUS) veya Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi (DUS) görecekleri süre boyunca öğrenci ikamet izni alabilirler. Bu izin, eğitim süresince Türkiye'de kalmalarını sağlar. Turistik amaçla Türkiye’ye gelen yabancılar, kısa dönem oturma izni almalıdırlar. Bu izin, belirli bir süre boyunca Türkiye'yi ziyaret etmek isteyen yabancılar için geçerlidir. Evlilik nedeniyle Türkiye'ye yerleşmek isteyen yabancılar, aile ikamet izni alabilirler. Bu izin, yalnızca yabancı eşleri değil, çocukları da kapsayarak ilköğretim ve ortaöğretim süresince Türkiye'de kalmalarını sağlar.

İlgili Protokol’den önce, Türkiye'den yapılacak oturma izni başvuruları, öncelikle Göç İdaresi Başkanlığı’nın Göç İdaresi Başkanlığı (goc.gov.tr) websitesi üzerinden online olarak gerçekleştirilir. Online ikamet başvurusu, bir ön başvuru niteliğinde olup, ikamet izni almak amacıyla ikamet edilecek şehirdeki ilgili Göç İdaresi Müdürlüğü'nden randevu alınmasını sağlar. Randevu günü geldiğinde, başvuru sahibi, gerekli evrakları tamamlayarak ilgili Göç İdaresi Müdürlüğü'ne başvurmak üzere varsa vekili ile birlikte belirtilen adrese gitmelidir. Başvuru sahibinin ve varsa vekilinin kimlik belgeleriyle birlikte hazır bulunması gerekmektedir. Evrakların Göç İdaresi yetkililerine teslim edilmesi sırasında, başvurunun eksiksiz ve doğru bilgilerle doldurulduğundan emin olunmalıdır. Göç İdaresi yetkilileri, teslim edilen evrakları kontrol ederek başvurunun geçerliliğini değerlendirir. Evrak teslimi sonrasında, başvuru sahibinin parmak izi alınır. Parmak izi alma işlemi, başvurunun kimlik doğrulama sürecinin bir parçasıdır ve ikamet izni başvurusunun resmiyet kazanmasını sağlar. Bu süreç tamamlandıktan sonra, başvuru sahibine başvurunun kabul edildiğine, incelendiğine veya ek belgeler gerektiğine dair bilgi verilir. Başvurunun durumu ve sonuçları, başvuru sahibinin belirttiği iletişim kanalları aracılığıyla bildirilir. Bu aşamaların tamamlanmasının ardından, ikamet izni başvurusu resmi olarak değerlendirmeye alınmış olur ve sonuçlanma süreci başlar.

17 Temmuz 2024 tarihinde yürürlüğe giren Protokol uyarınca, yabancıların ikamet izni başvuruları noterler aracılığı ile de yapılabilecektir. Yabancıların dosyaları, elektronik ve fiziki ortamda İl Göç İdaresine noterler tarafından gönderilecek olup noterliklerde “İkamet İzni Başvuru Beyannamesi" işlemi yapılacaktır. Başvuru için öncelikle Göç İdaresi Başkanlığı’nın websitesi üzerinden online başvuru süreci tamamlanarak bir başvuru numarası alınmalıdır. İkamet izni başvurusu için her birey adına ayrı bir başvuru numarası alınması gerekmektedir. Noterlikler, yalnızca başvuru yapılan ilin sınırları içerisindeki ikamet adresleri için işlem yapabilir. Başvuru süreci sadece başvuranın kendisi ya da vekil avukatı tarafından gerçekleştirilebilir ve eğer başvuru vekil avukat aracılığıyla yapılıyor ise başvuru sırasında aile bireylerinin hazır bulunmasına gerek yoktur. Başvuru, notere sunulduktan sonra noter belgeleri tarayıp Göç İdaresi’ne iletir ve ardından belgelerin fiziki halini Göç İdaresi’ne göndererek başvuruyu tamamlar. Gönderilen evrakların niteliği ve miktarına bağlı olarak noter tarifesine göre işlem ücreti belirlenir. Başvurunun onaylanmasının ardından başvuru sahiplerinin onay tarihinden itibaren 20 gün içerisinde ilgili Göç İdaresi’ni diledikleri gün ve saatte ziyaret ederek parmak izi vermesi gerekmektedir.

Noter uygulamasının, Göç İdarelerindeki yoğunlukları azaltması, yabancıların Göç İdarelerinde uzun saatler sıra beklemelerinin önlenmesi ve yabancıların başvuru belgelerini daha resmi ve güvenilir bir şekilde saklaması konusundaki faydaları büyük olacaktır. Noterler, belgelerin hukuki geçerliliğini ve güvenliğini sağlayan, tarafsız ve resmi bir ortamda hizmet sunarlar. Bu uygulama sayesinde, başvuru belgeleri noterde düzenlenerek, her iki taraf için de daha düzenli ve denetlenebilir bir süreç oluşturulabilir. Ayrıca, noterler tarafından gerçekleştirilen resmi tasdik işlemleri, yabancıların haklarının suistimal edilme riskini azaltacaktır. Noterler, belgelerin ve başvuruların doğruluğunu ve geçerliliğini denetleyerek, sahtecilik ve usulsüzlük olasılıklarını en aza indirirler. Böylece, yabancıların hakları daha iyi korunur ve adil bir şekilde değerlendirilir. Bu uygulamanın, Göç İdarelerinin iş yükünü hafifletmesi ve işlemleri daha verimli hale getirmesi beklenir. Yoğunlukların azaltılması, işlemlerin daha hızlı ve düzenli bir şekilde yürütülmesine olanak tanır, bu da hem başvuru sahipleri hem de idari personel için zaman ve kaynak tasarrufu sağlar.

Özetle, noter uygulaması ile birlikte göç yönetim süreçlerinde sağlanacak bu iyileştirmeler, hem başvuru sahiplerinin haklarını koruyarak adil bir değerlendirme süreci oluşturur hem de idari süreçleri daha etkin ve verimli hale getirir.

Göç hukukuyla ilgili detaylı hukuki değerlendirme ve diğer tüm hukuki danışmanlık hizmetleriniz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Saygılarımızla.
Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.
Erkan Baykuş