Suudi Arabistan’da KDV’ye koronavirüs ayarı

Elif Karaca | 12/05/2020 | (Tüm Yazılar)

Suudi Arabistan, koronavirüsün ekonomide yarattığı hasar ve petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün ardından KDV oranını üç kat artırarak 1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere yüzde 5’ten yüzde 15 seviyesine yükseltme kararı aldı. Dünyanın en büyük petrol ihracatçısı olan Suudi Arabistan, bizdeki asgari geçim indirimine (AGİ) benzer bir uygulama olan geçim ödeneğini de (aylık 1000 riyal, 267 dolar) gelecek aydan itibaren durduracak. Kamu harcamaları azaltılacağı için bazı altyapı, inşaat projeleri de ya iptal edilecek ya da yavaşlatılacak.

Maliye Bakanı Muhammed el-Jadaan bu önlemlerin biraz tatsız olabileceği ancak orta ve uzun vadede finansal ve ekonomik istikrarı sağlamak için gerekli olduğu görüşünde. KDV uygulamasına henüz kısa süre önce, 1 Ocak 2018’de geçilen ülkede bu kadar ciddi bir artışın Covid-19 nedeniyle gelirlerin azaldığı bir dönemde gelmesinin, sisteme yeni yeni alışan halk tarafından nasıl karşılanacağı merak ediliyor.

Son yıllarda düşen petrol fiyatları nedeniyle mali durumları baskı altında kalan Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) üyesi ülkeler, ortak bir aksiyon alarak 2018’de yüzde 5 KDV uygulamasına geçmeye karar vermişlerdi. Suudi Arabistan petrol gelirlerine bağımlılığını azaltma çabaları çerçevesinde, ülke ekonomisini çeşitlendirmek amacıyla KDV uygulamasına geçen ilk üye olmuştu. Hatta uygulamanın ilk yılında KDV gelirleri beklentilerin epey üzerinde gerçekleşmişti. Biz de Vergide Gündem Dergisi Mart 2019 sayımızda yer verdiğimiz haberde, Suudi Arabistan’ın 2018’de KDV’den beklentilerin iki katından fazla gelir elde ettiğini yazmıştık. Suudi Arabistan’ın 2018’de KDV’den 45,6 milyar riyal ile başlangıçta tahmin edilen rakamın iki katının da üzerinde gelir elde ettiği açıklanmıştı.

Ancak KDV gelirlerinin beklentilerin de üzerine çıkması yeterli olmadı. Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüsün ekonomide neden olduğu hasar ve karantina süreciyle birlikte küresel ham petrol fiyatlarında görülen düşüş, KDV’de oran artışını getirdi. Suudi Arabistan’ın petrol gelirleri yılın ilk üç ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 25 azalarak 34 milyar dolara geriledi. Bu durum ülkenin ilk çeyreği 9 milyar dolarlık bütçe açığıyla kapatmasına neden oldu. Suudi Merkez Bankası rezervlerinde de Mart’ta son 20 yılın en büyük düşüşü gerçekleşti.

EY Suudi Arabistan: Artış orta vadede faydalı olacak

EY Suudi Arabistan ve Bahreyn Dolaylı Vergi Lideri Sanjeev Fernandez KDV artışıyla ilgili olarak yaptığı değerlendirmede, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) son bir yıldır Körfez İşbirliği Konseyi üyesi ülkelerle yaptığı görüşmelerde KDV uygulamasına ilk geçişteki yüzde 5’lik standart oranın yükseltilmesi üzerinde durduğunu hatırlatıyor. Fernandez’e göre, Suudi Arabistan’daki son artış ülkedeki KDV oranının dünya ortalamalarına yaklaşmasını sağladı. Hatta yüzde 15’lik yeni oran hala bazı Avrupa ülkelerinin epey altında. IMF Eylül 2019’da Suudi Arabistan’a KDV oranını yüzde 10’a çıkarmasını tavsiye etmişti.

Tüketici harcamalarının toparlanmasıyla birlikte, eğer vergi gelirleri de hızla ekonomiye yatırım olarak değerlendirilirse, KDV oranındaki bu artışın orta ve uzun vadede pozitif etkileri olabilir. Devletin mali durumunun güçlenmesiyle birlikte iş dünyasındaki güvenin de artacağını belirten Fernandez, bu durumun ekonomik büyümeyi beraberinde getireceği ve yatırımları hızlandıracağı görüşünde.

Fernandez artan KDV oranından etkilenen işletmelerin, artışın müşterilere olduğu gibi yansıtılması ya da bu maliyetin bir dereceye kadar üstlenilmesi konusunda zor bir kararla karşı karşıya kalacaklarına da dikkat çekiyor. Birçok işletmenin, uzun vadeli anlaşmalar, sabit fiyatlandırma veya kar marjlarını koruma ihtiyacına bağlı olarak ek maliyeti müşterilere aktarmaktan başka seçeneği olmayabilir.

Ekonomistlere göre, hükümetin petrol dışı gelirlerinde ek 24-26,5 milyar dolar artış sağlaması beklenen KDV artışı başlangıçta tüketici harcamalarını olumsuz etkileyebilir, ancak mali sürdürülebilirlik açısından gerekli bir adım olduğu konusunda neredeyse herkes hemfikir. Koronavirüsün yayılmasını önlemek için sıkı bir sokağa çıkma kısıtlaması uygulayan Suudi Arabistan’da önlemler tüm dünyada olduğu gibi son haftalarda gevşetildi. Oran artışının ilk etkilerinin karantina sonrası dönemde daha belirgin hale gelmesi bekleniyor.

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.