Page 16 - EY_MGKV 2016_2

durumunda satış kazancı; satış bedelinden endekslenmiş alış
bedelinin çıkarılması şeklinde değil, satış bedelinden alış bedelinin
çıkarılması şeklinde tespit edilecektir.
Yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan kazanç için herhangi bir
istisna söz konusu olmayıp, kazancın tamamının beyan edilmesi
gerekmektedir.
Endekslemenin nasıl yapılacağına ilişkin açıklama ve örnekler
“III. Enflasyon indirimi ve endeksleme uygulamaları” bölümünde,
Yİ-ÜFE listesi ise Rehber’in sonunda yer almaktadır.
B. Hisse senedi kâr payları (temettü gelirleri)
Gelir Vergisi Kanunu’nda “kâr payı” kavramı tanımlanmamıştır.
Ancak GVK’nın 75. maddesinde menkul sermaye iradı olarak
nitelendirilecek olan aşağıdaki kâr payı türleri sayılmıştır:
➢ •➢ Her nevi hisse senetlerinin kâr payları,
➢ •➢ İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
➢ •➢ Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları. •➢
“Kurumlardan alınan kâr payı” kavramı, yukarıda sayılan ve Gelir
Vergisi Kanunu’nun 75. maddesinin ikinci fıkrasının (1), (2) (adi
komandit şirketlerde komanditerlerin kâr payları hariç) ve (3)
numaralı bentlerinde belirtilen kâr paylarını ifade etmektedir.
Aynı fıkranın 12. bendinde de, faizsiz olarak kredi verenlere ödenen
kâr payları ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr
payları ve özel finans kurumlarınca (katılım bankaları) kâr ve zarara
katılma hesabına ödenen kâr payları da menkul sermaye iradı olarak
sayılmıştır. Söz konusu menkul sermaye iratları anılan bentte kâr
payı olarak tanımlanmakla birlikte, bu iratlar bir alacak hakkına
dayanmakta olduğundan, vergi uygulaması bakımından mevduat
faizleri ile aynı nitelikte kabul edilmekte ve vergilendirilmesi de
bu gelirlerin vergileme esaslarına göre yapılmaktadır. Dolayısıyla
bunlar kurumlardan alınan kâr payı (temettü geliri) kavramı içinde
değerlendirilmemektedir.
1. Tevkifata tabi temettü gelirleri
a. Tevkifat oranı
Gelir Vergisi Kanunu uyarınca tam mükellef kurumlar tarafından
gerçek kişi ortaklara kâr payı (temettü) dağıtıldığı sırada tevkifat
yapılması gerekmektedir. Bu tevkifatın oranı; menkul kıymet yatırım
ortaklığı (MKYO), gayrimenkul yatırım ortaklığı (GYO) ve girişim
sermayesi yatırım ortaklığı hisse senetlerinden elde edilen temettü
gelirlerinde % 0, bunlar dışındaki hisse senetlerinden elde edilen
temettü gelirlerinde % 15’tir.
Örneğin yukarıda sayılan yatırım fon ve ortaklıkları dışında bir
anonim şirketin ortağı olan gerçek kişinin payına brüt 10.000 TL
temettü düştüğü durumda, temettüyü dağıtan kurum tarafından
1.500 TL (10.000 x % 15) stopaj yapılacak, kalan net tutar olan
8.500 TL (10.000 - 1.500) ortağa ödenecektir.
b. Beyan ve vergilendirme
2016 yılında hisse senetlerinden elde edilen brüt temettü
gelirlerinin % 50’si gelir vergisinden istisnadır. Kurumların yönetim
kurulu başkanı ve üyelerine verilen temettü ikramiyeleri de bu
14 | Menkul Kıymet Gelirlerinin Vergilendirilmesi 2016
kapsamda değerlendirilmektedir. İstisna düşüldükten sonra kalan
tutar, 30.000 TL’lik beyan sınırı ile karşılaştırılır. 30.000 TL’lik beyan
sınırından daha az ise beyan edilmesine gerek yoktur. Fazla olduğu
takdirde, istisna sonrası tutarın tamamının beyan edilmesi gerekir.
30.000 TL’lik beyan sınırının hesabında yukarıda belirtilen menkul
sermaye iratlarının yanı sıra, beyana tabi diğer menkul sermaye
iratları ile Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olmak kaydıyla elde
edilen gayrimenkul sermaye iratları toplamının dikkate alınması
gerekmektedir.
Bu şekilde hesaplanarak beyan edilen temettü geliri üzerinden
hesaplanan vergiden, temettüyü dağıtan kurum tarafından kesilen
vergilerin (% 15 veya % 0) tamamı mahsup edilebilmektedir.
Mahsuptan sonra fark vergi ödenebileceği gibi, kesilen vergi daha
fazla ise aradaki farkın iade alınabilmesi de mümkündür.
Buna göre beyana tabi başka menkul veya gayrimenkul sermaye
iradı bulunmayan bireysel yatırımcının, 2016 yılında tam mükellef
statüsündeki bir kurumdan elde ettiği net temettü geliri (% 15
oranında stopaj yapıldıktan sonra kalan tutar);
51.000 TL’den az ise beyanname verilmez. Bu durumda kâr
payını dağıtan kurum tarafından % 15 oranında kesilen vergi
(stopaj) nihai vergi kabul edilmektedir.
• 51.000 TL ile 280.500 TL arasında ise beyanname verilmesi
gerekmektedir. Bu durumda ödenecek vergi çıkmadığı gibi,
vergi dairesinden iade de talep edilebilecektir.
•➢ 280.500 TL’den fazla ise beyanname verilmesi ve fark vergi
ödenmesi gerekmektedir.
Örnek
(Y) A.Ş. Türk Ticaret Kanunu uyarınca ayrılması gereken yedek
akçeler ayrıldıktan sonra kalan 2015 takvim yılına ilişkin kârın
tamamının ortaklara dağıtılmasına karar vermiş ve söz konusu
temettü ortaklara 6 Nisan 2016’da ödenmiştir.
Bu kâr dağıtımından, (Y) A.Ş.’nin gerçek kişi ortağı olan Bayan
(C)’nin hissesine 59.500 TL net temettü düşmüş ve bu tutar Bayan
(C)’nin banka hesabına yatırılmıştır. 59.500 TL, (Y) A.Ş. tarafından
dağıtılan brüt temettü üzerinden % 15 oranında gelir vergisi
tevkifatı yapıldıktan sonra kalan net tutardır. Bayan (C)’nin beyana
tabi başka geliri bulunmamaktadır.
Net tutardan, brüt tutarın hesaplanmasında kullanılan formül
aşağıdaki gibidir.
Net tutar
Brüt tutar = -----------------------
(1 - tevkifat oranı)
Buna göre 59.500 TL’lik net temettünün brüt tutarı, % 15’lik
tevkifat oranına göre aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
59.500 59.500
Brüt temettü tutarı = ------------- = - ------------ = 70.000 TL
(1 - 0,15) 0,85