Page 10 - VG Mayıs
P. 10
Ancak 2008 yılı sonuna gelmeden, 5810 sayılı Kanun’un 7’nci oyçokluğuyla bu istisnasının işverene değil, işçiye tanındığı
maddesi ile Serbest Bölgeler Kanunu’nun geçici 3. maddesinin sonucuna varmıştır.1
ikinci fıkrasında bazı değişiklikler yapılmış olup, serbest
bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini Öte yandan 29.06.2012 tarihinde Maliye Bakanlığı
yurtdışına ihraç eden mükelleflerin istihdam ettikleri personele tarafından Ekonomi Bakanlığına verilen B.07.1.GİB.0.06.43-
ödedikleri ücretler, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği 120.03.08.03-25 sayılı yazıda; “… tahakkuktan terkin
tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar gelir uygulamasının bir sonucu olarak tahakkuk ettirilerek işveren
vergisinden istisna edilmiştir. tarafından ödenmesi gereken vergi tutarının bir kısmından yine
işveren lehine vazgeçildiğinin açık olduğu …” belirtilmiştir.
Konuya ilişkin uygulama esaslarına 12.03.2009 tarihinde Resmi Dolayısıyla Maliye Bakanlığının görüşünün; serbest bölge
Gazete’de yayımlanan 1 seri numaralı 3218 Sayılı Serbest mükelleflerine sağlanan gelir vergisi teşvikinin işverene verildiği
Bölgeler Kanunu Genel Tebliği ile 29.07.2010 tarihinde Resmi yönünde olduğu açıktır.
Gazetede yayımlanan 2 seri numaralı 3218 Sayılı Serbest
Bölgeler Kanunu Genel Tebliği’nde yer verilmiştir. Bahsedilen teşvikten kimin faydalanacağını anlamak için
öncelikle 5810 sayılı Kanun’un genel gerekçesine ve bu
Son olarak da 24.02.2017 tarihinde yayımlanan 6772 sayılı Kanun’un 7. maddesine bakmak gerekmektedir. Hem genel
Kanun ile 3218 sayılı Kanun’un gelir vergisi stopaj teşvikini gerekçe hem de madde gerekçesi, “2008 yılı sonu itibarıyla
düzenleyen geçici 3. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendi aşağıdaki serbest bölgelerde çalışanlar için sağlanan gelir vergisi
gibi değiştirilmiştir: muafiyetinin kalkacak olması nedeniyle özellikle üretici
firmalarda yaşanan sıkıntıların giderilmesi ve bölgelere üretici
Değişiklik öncesi ihracatçı firmaların çekilmesi amacıyla bu muafiyetin üreticiler
için Avrupa Birliği’ne üyelik tarihine kadar devam ettirilmesi
b) … amaçlanmıştır.” şeklinde açıklanmıştır. Bu gerekçe kapsamında
Bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az çıkarılan Kanun metninde, açık bir biçimde personele ödenen
% 85’ini yurtdışına ihraç eden mükelleflerin istihdam ücretlerin gelir vergisinden istisna olacağı belirtilmekle birlikte,
ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden Maliye Bakanlığınca yapılan düzenlemenin tahakkuktan terkin
müstesnadır. Bu oranı % 50’ye kadar indirmeye ve kanuni veya öde/şartları sağlarsan iade al şeklinde uygulanması,
seviyesine kadar yükseltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. istisnanın kime tanındığı tartışmasını da beraberinde getirmiştir.
Yıllık satış tutarı bu oranın altında kalan mükelleflerden
zamanında tahsil edilmeyen vergiler cezasız olarak, Öte yandan 3218 sayılı Kanun’un geçici 3. maddesini değiştiren
gecikme zammıyla birlikte tahsil edilir. 6772 sayılı Kanun’un gerekçesinde; “3218 sayılı Serbest
Bölgeler Kanunu'nun temel amacı, ihracata yönelik yatırım
Değişiklik sonrası ve üretimi teşvik etmek olup bu amaç çerçevesinde Kanun’un
getirdiği teşvikler genel olarak üretici ve ihracatçılara yöneliktir.
b) … Böylece, üretici ve ihracatçılara istihdam nedeniyle katlandıkları
Bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az mali yüklerin hafifletilmesi açısından önemli bir destek
% 85’ini yurt dışına ihraç eden mükelleflerin istihdam sağlanmaktadır. Gelir stopaj teşviki işçilere sağlanan avantaj
ettikleri personele ödedikleri ücretler üzerinden asgari olmayıp işverenlerin istihdam maliyetini azaltmaya yönelik bir
geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir teşviktir. Dolayısıyla, çalışanların bu teşvik unsuru üzerinden hak
vergisi, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahak- iddia etmeleri söz konusu olmayacaktır. Bu düzenlemeyle, işçi
kuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir. Bu üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopajı teşvikinin işverene
oranı % 50’ye kadar indirmeye ve kanuni seviyesine kadar ait olduğu hususunun açıklığa kavuşturulması ve uygulamada
yükseltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bakanlar Kurulu ortaya çıkan ihtilafların giderilerek öngörülebilirliğin sağlanması
bu yetkiyi, stratejik, büyük ölçekli veya öncelikli yatırımlar amaçlanmaktadır.” şeklinde açıklanmış ve madde metnindeki
ile konusu, sektörü ve niteliği itibarıyla proje bazında istisna hükmü değiştirilmiştir.
desteklenmesine karar verilen yatırımlara yönelik olarak,
bölge, sektör ya da faaliyet alanı itibarıyla farklılaştırarak Bu kapsamda yeni düzenleme ile birlikte gelir vergisi stopaj
veya kademelendirerek kullanabilir. Yıllık satış tutarı bu teşvikinin işverene tanındığı hususu netleşmiş ve böylelikle
oranın altında kalan mükelleflerden zamanında tahsil stopaj teşvikinin işverene mi yoksa işçiye mi ait olduğu
edilmeyen vergiler cezasız olarak, gecikme zammıyla tartışması da son bulmuştur.
birlikte tahsil edilir.
C. Yapılan değişikliğin; ücret anlaşmaları,
B. Serbest bölge mevzuatındaki gelir vergisi bordro hesaplamaları ve işçi ücret maliyetlerine
stopaj teşviki kime ait? etkisine ilişkin örnek durumlar
Serbest Bölgeler Kanunu’nun geçici 3. maddesinde yapılan bu 6772 sayılı Kanun öncesinde, serbest bölgelerdeki bazı
son değişiklik öncesi, ücret gelir vergisi istisnasının işverene mi mükellefler tarafından istisna edilen gelir vergisinin işçiye
yoksa personele mi tanındığı hususu tartışmalı bir konu olarak tanınan bir hak olarak değerlendirilip, ücret hesaplamasının
gündemde kalmıştır. İşbu bahisle iş müfettişleri tarafından da ardından işçiye ödendiği yönünde örnekler olduğu bilinmektedir.
gelir vergisi, işçi ücretlerinden kesildiğinden bu teşvikin işçiye Bu kapsamda işlem yapan işverenlerin aşağıda açıklanan
sağlanan bir teşvik olduğu yönünde raporlar kaleme alınmıştır. hususlara dikkat etmeleri önerilmektedir:
Konuya ilişkin işveren tarafından açılan davayı kabul eden ilk
derece mahkemesinin kararı, temyiz aşamasında Yargıtay
tarafından oyçokluğuyla bozulmuştur. Dolayısıyla Yargıtay,
1 9.Hukuk Dairesi E.2016/35340, K. 2016/22796 Mayıs 2017
10
