Page 3 - EY-VG_Eylul_2022_v3

kaynaklanan “kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı” sağlanmadığında VUK’un 267’nci maddesinin 3’üncü sırasındaki
hesabında gösterilecek olup; hesaplanan “geçmiş yıl kârı” “takdir esası” yöntemine geçiliyor. Uygulama mükelleflerin
vergilenmeyecek, “geçmiş yıl zararı” mali zarar olarak kabul ihtiyarına (seçimlik hak) bırakılmış, bir zorunluluk yok.
edilmeyecek; düzletme bir bilanço makyajlaması olarak kalıp,
belki de şirketleri “borca batık hale” getirecek. Uygulanacak yöntem ne olursa olsun, VUK’un “değerleme
günü” başlıklı 259’uncu ve “bilanço günü” başlıklı 185’inci
Enflasyon düzeltmesi ertelenirken, mükelleflerin bilançolarına maddeleri gereği bu işlemin “bilânço günü” yapılması gerekiyor.
kayıtlı taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi Dolayısıyla, VUK’un 274’üncü maddesindeki satış bedellerinin
kıymetlerini yeniden değerlemeye tabi tutmalarına imkan %10 ve daha fazla bir düşüklük gösterdiği tarih “değerleme
verildi. günü” (geçici vergi ve yılsonu) olmalı, diğer bir deyişle
değer düşüklüğü “bilanço günü” itibarıyla gerçekleşmişse
LİFO neden geri gelmeli? uygulanmalıdır.

Yukarıda açıklandığı üzere 2004 yılında enflasyon düzeltmesi Dolayısıyla, VUK’un 267’nci maddesindeki esaslara göre
hükümleri öncesinde vergi mevzuatında olan düzenlemelerden mükellefler, önce emtia stoklarındaki (yarı mamuller dahil) %10
“yeniden değerleme” (vergi ödeyerek bile olsa) geri gelirken, ve üzeri üzerinde değer kaybı olanları tespit etmeli, “değer
“LİFO” ve “MAF” uygulamasına geçilmemesi mükelleflerin kaybı gerçekleşen emtia stoklarının kayıtlı değerleri”, değer
“reel olmayan kazançlar” üzerinden vergi (enflasyonun düşüklüğüne göre belirlenip vergiye tabi kazanca (matrah)
vergisi) ödemesi ile sonuçlanıyor. Dolayısıyla en azından ulaşılmalıdır.
enflasyon düzeltmesinin ertelendiği süre zarfında, 2004 yılında
yürürlükten kaldırılan “LİFO” ve “MAF” düzenlemesi yürürlüğe Kanun'da yer alan düzenlemeye rağmen, Hazine ve Maliye
konulmalı. Çünkü LİFO ile satılan mal maliyetinde en son giren Bakanlığının bu konuda uygulamaya yön verecek ikincil
maliyet dikkate alınacağından işletmelerin fiktif kazançlarının düzenlemeler yapılmamıştır. 2022’nin üçüncü çeyreğindeki
vergilemesinin önüne geçilecek. fiyat dalgalanmaları ve olası durgunluk senaryolarında ikincil
düzenlemenin hızlıca yapılması “belirlilik” ilkesinin bir gereğidir.
Enflasyon ve durgunlukta vergileme zorlukları Aksi takdirde ödeme gücü ilkesine aykırı olarak fiktif kazançların
vergilendirilmesi kaçınılmaz olacak, işletmeler işgücü ve işletme
Küresel enflasyon dalgası yanında 2022 yılının ikinci yarısında sermayesi kaybı ile karşı karşıya kalabilecektir.
ortaya çıkan bir başka sorun, durgunluk endişelerine bağlı emtia
piyasalarındaki dalgalanma. Ülkelerin enflasyonla mücadelesi Bu yazı Ekonomist dergisinin 21 Ağustos 2022 tarihli
(faiz artışları) ile jeopolitik gelişmelerin ekonomileri durgunluğa 2022/17. sayısında yayınlanmıştır.
sürüklenme riski artıyor. AA’nın 18.7.2022’deki haberine
göre, (https://www.aa.com.tr/en/economy/recession-concerns-
dollar-demand-clamp-down-on-commodity-market/2639396)
“durgunluk endişeleri, dolar talebi emtia piyasasında baskı
yapıyor.”
Durgunluk beklentisi, fiyat dalgalanmaları ve/veya genel
ekonomik koşullar emtia fiyatlarında büyük değer düşüklükleri
yaratıyor. 2022’nin üçüncü çeyreği ile bazı emtia fiyatlarında
bu gözlemleniyor. Bu nedenle bazı emtia fiyatlarında ciddi
düşüşler (%10 ve üzeri) ortaya çıkıyor. Dolayısıyla, işletmelerin
stoklarındaki “değer düşüklüğü” vergilemede sorunlara neden
oluyor.

VUK’un 274’üncü maddesi, ekonomik durgunluğun olumsuz
etkilerini ortadan kaldırmak amacıyla “emtia değerindeki
düşüşlerin” vergilemede dikkate alınmasına imkan veriyor.
Maddeye göre, “emtia maliyet bedeli” ile değerlenir. Aynı esas
“mamuller” (imal edilen tam ve yarı mamul mallar dahil) için
de geçerlidir. Düzenlemeye göre, emtianın maliyet bedeline
göre değerleme günündeki satış bedelinin %10 ve daha fazla
bir oranda düşüklük göstermesi durumunda, mükellefler
“maliyet bedeli esası” yöntemi dışındaki “emsal bedeli belirleme
yöntemlerini” kullanılabilirler.
Madde uygulamasında ilk önce VUK’un 267’nci maddesinin
1’inci sırasındaki “ortalama fiyat esası” ile değer belirlenmeli
ve yöntemin uygulamasında “aynı cins ve nevideki mallarda”
sıra ile değerlemenin yapılacağı ayda veya bir evvelki veya bir Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel
daha evvelki aylarda satış yapılmışsa emsal bedel, bu satışların görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı
miktar ve tutarına göre mükellefçe çıkarılacak olan “ortalama EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk
satış fiyatı” ile tespit edilmelidir. Ortalama fiyatın uygulanması iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla
için de aylık satış miktarının, emsal bedeli belirlenecek her bir yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama
emtia miktarına göre %25’ten az olmaması gerekiyor. Bu şart yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını
tavsiye ederiz.
Eylül 2022 3