Page 4 - EY-VG_Aralik_2020

Vergide Gündem
Merih Tümkaya

Sigorta şirketleri ve emeklilik yatırım
fonlarındaki kambiyo gider vergisi bilmecesi

Yaklaşık 11 yıldır kambiyo (döviz) satış muamelelerine ilişkin BSMV (banka ve
sigorta muameleleri vergisi ya da kambiyo gider vergisi) oranı yüzde sıfır olarak
uygulanmaktayken, 15 Mayıs 2019 tarihinde bu oran önce bir Cumhurbaşkanı Kararı’yla
binde 1 olarak belirlenmiş, daha sonra 7194 sayılı Kanun ile binde 2’ye çıkarılmıştı. 24
Mayıs 2020 tarihinde yine bir Cumhurbaşkanı Kararı’yla yüzde 1’e yükseltilmiş, sonra
bu oran 30 Eylül 2020 tarihinde tekrar binde 2’ye düşürülmüştü. Bu uygulamanın
istisnaları olarak da bazı işlemlerde hesaplanması gereken BSMV’nin oranı binde 0 (sıfır)
olarak belirlenmişti.

BSMV oranlarının belirlendiği söz konusu Cumhurbaşkanı Kararlarında, bankalar ve
yetkili müesseselerin kendi aralarında veya birbirlerine yaptıkları kambiyo satışları
için yukarıdaki oran yüzde sıfır olarak belirlenmiştir. Ancak bu belirleme haricinde bu
konuda Cumhurbaşkanı Kararlarının hiçbirinde ya da 7194 sayılı Kanun’da bankerler
ya da sigorta şirketleri için ayrı bir belirleme yapılmamıştır. Dolayısıyla sigorta şirketleri
ve yatırım fonlarının kambiyo gider vergisi mükellefiyetlerinin genel düzenlemeler
çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.

Emeklilik yatırım fonlarının kambiyo gider vergisi mükellefiyeti

Yatırım fonları tüzel kişiliği bulunmayan mal varlıklarıdır. Ancak tüzel kişiliği olmamasına
rağmen bu fonlar vergi uygulamalarında tüzel kişiliği haiz bir sermaye şirketi
kabul edilmektedirler. Dolayısıyla yatırım fonları diğer sermaye şirketleri gibi vergi
mükellefidirler.

90 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye göre Gider Vergileri Kanunu’nun 28.
maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen muamele ve hizmetlerden herhangi birini
esas iştigal konusu olarak yapanlar Gider Vergileri Kanunu uygulanmasında banker
sayılmaktadırlar.

Emeklilik yatırım fonları ve menkul kıymet yatırım fonları Sermaye Piyasası Kanunu’nun
verdiği yetki ve izin çerçevesinde, Gider Vergileri Kanunu’nun 28. maddesinin
ikinci fıkrasında belirtilen muamele ve hizmetlerden olan menkul kıymetlere ilişkin
işlemleri esas iştigal konusu olarak yaptıklarından, bu fonlar Gider Vergileri Kanunu
uygulamasında banker kabul edilmektedirler. Bu nedenle banker olarak kabul edilen
söz konusu fonların bu işlemleri BSMV’ye tabidir. Bankerlerin gerçekleştirdikleri diğer
işlemler ise KDV’ye tabi bulunmaktadır.

Gider Vergileri Kanunu’nun 29/t maddesi uyarınca, emeklilik yatırım fonlarının para
ve sermaye piyasalarında yaptıkları işlemler nedeniyle elde ettikleri paralar BSMV’den
istisnadır.

Dolayısıyla uygulamada bu fonlar, gerçekleştirdikleri belli muamelelerden dolayı BSMV
mükellefi olmakla birlikte, BSMV’ye tabi olan ancak istisna kapsamında olmayan bir
işlemi bulunmadığından BSMV hesaplamamaktadırlar. Aynı şekilde bu fonların KDV’ye
tabi bir işlemi de bulunmamaktadır.

Bununla birlikte kambiyo alım ve satım muameleleri de özü itibarıyla Gider Vergileri
Kanunu kapsamındadır. Ancak bir bankerin gerçekleştirdiği bu işlemin BSMV
kapsamında olabilmesi için, bankerin bu işlemleri esas iştigal konusu olarak yapıyor
olması gerekmektedir.

4 Aralık 2020