Page 6 - VGNisan_2018

Gayrimenkul sermaye iradının safi tutarının tespitinde dikkate Götürü gider oranı Götürü gider oranı
3
alınacak giderler; “gerçek gider” yöntemi ve “götürü gider” (%25) (%15)
yöntemi olmak üzere iki farklı yöntem ile belirlenebilmektedir.
Mükelleflere bu yöntemlerin seçimi konusunda serbestlik A. Gayri safi hasılat 13.900 TL 13.900 TL
tanınmıştır. Kanun’un 74’üncü maddesine göre mükellefler B. Vergiden istisna
(hakları kiraya verenler hariç) diledikleri takdirde 11 bent edilen tutar 3.900 TL 3.900 TL
halinde sayılan giderlere karşılık olmak üzere hasılatlarından C. Kalan (A-B) 10.000 TL 10.000 TL
%25’ini götürü olarak indirebilmekteydiler.
D. Götürü gider 2.500 TL 1.500 TL
Götürü gider yöntemi için önceden bir bildirim yapma E. Safi irat (C-D) 7.500 TL 8.500 TL
zorunluluğu bulunmayıp, beyannamede seçildiğinin belirtilmesi
yeterlidir. Ancak Gelir Vergisi Kanunu’nun 74’üncü maddesinin Görüleceği üzere, götürü gider oranının düşürülmesi ile birlikte
üçüncü fıkrası ile götürü gider usulünü seçen mükelleflerin bu safi irat ve dolayısıyla mükellefin vergi yükü artmaktadır.
usulden iki yıl süreyle dönemeyecekleri hüküm altına alınmıştır. 4
Gelir Vergisi Kanunu’nun 74’üncü maddesinde yer alan
112 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile "Götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu
gayrimenkul sermaye iratlarının toplamına tercih edilen tek bir usulden dönemezler." hükmünden, gayrimenkul sermaye iradı
yöntemin kullanılması olarak ifade edilen seçimde bütünlük ilkesi beyannamelerini ilk defa 2016 yılı için götürü gider usulünü
getirilmiştir. Birden fazla gayrimenkulün kiraya verilmesi halinde seçerek veren mükelleflerin, takip eden yıl için verecekleri
götürü veya gerçek gider yöntemi seçiminin gayrimenkullerin gayrimenkul sermaye iradı beyannamelerinde gerçek gider
tamamı için yapılması gerekmektedir. Kiraya verilen usulünü seçemeyeceklerinin anlaşılması gerekmektedir.
gayrimenkuller arasında ne maliyet bedeli ne de vergi değeri
belli olan bina ve arazi bulunduğu takdirde diğerleri için gerçek 2. Hukuki güvenlik ilkesi ve alt ilkeleri
gider yöntemi seçilmiş de olsa bu bina veya arazi için götürü açısından
gider yöntemi uygulanabilecektir. Gayrimenkul olarak tescil
edilen hakların dışındaki haklar için gerçek gider uygulamasının 1982 Anayasası’nın 2’nci maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti,
yasal zorunluluk olmasından dolayı mükelleflerin aynı dönemde sosyal bir hukuk devletidir. Hukuk devleti, hukukun egemen
hem gayrimenkul hem de hak kiralaması olması durumunda olduğu ve hukuki güvenliğin sağlandığı bir devlettir. 28
da gider yönteminin seçiminde bütünlük ilkesi uygulanarak Şubat 2004 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 2003/88
gayrimenkul için de gerçek gider yöntemi seçilecektir. Karar Sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı’nın gerekçesinde
“Cumhuriyetin nitelikleri arasında sayılan hukuk devleti, insan
5 Aralık 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7061 haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren,
Sayılı Kanun’un 14’üncü maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir
74’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan kira gelirinin hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya
beyanında kullanılan götürü gider oranı %25’ten %15’e aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukuku tüm devlet
düşürülmüştür. Aynı Kanun’un, yürürlük hükümlerinin yer organlarına egemen kılan, yargı denetimine açık, yasaların
aldığı 123’üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi ile de üstünde yasa koyucunun da bozamayacağı temel hukuk ilkeleri
bu düzenlemenin 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren elde edilen ve Anayasa’nın bulunduğu bilincinde olan devlettir. Hukukun
gelirlere uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. üstünlüğünün egemen olduğu bir devlette, hukuk güvenliğinin
sağlanması, hukuk devleti ilkesinin olmazsa olmaz koşuludur.”
Bu değişikliğe yönelik olarak yayımlanan 300 seri numaralı Gelir açıklamasına yer verilerek, hukuki güvenlik ilkesinin önemi
Vergisi Genel Tebliği’nde yeni orana göre götürü gider tutarı ve vurgulanmıştır.
safi irat tutarının hesaplanmasına ilişkin örneğe yer verilmiştir.
Oran farklılığının sonuçlarının daha rahat görülebilmesi için “Hukuk devleti” ilkesinin uygulanmasında, bireylerin devlete
söz konusu örnek aşağıda % 25 ve % 15 oranlarına göre karşı hak ve yükümlülük alanını tespit etmesi bakımından
karşılaştırmalı olarak dikkatinize sunulmaktadır. vergi hukuku büyük önem taşımaktadır. Kamu giderlerinin
karşılanması için egemenlik gücüne dayanarak devletin tek
Bayan (A), sahibi bulunduğu gayrimenkulünü mesken olarak taraflı iradesiyle kişilere yüklediği kamu alacağı biçiminde
kiraya vermiş olup 2017 takvim yılında toplam 13.900 TL kira tanımlanan verginin anayasal sınırlar içinde toplanması
geliri elde etmiştir. Başka herhangi bir geliri bulunmayan Bayan gerekmektedir. Anayasa’nın 73’üncü maddesi ile devletin
(A), gayrimenkul sermaye iradının safi tutarının tespitinde vergilendirme yetkisi; verginin kanuniliği, mali güce göre
götürü gider yöntemini seçmiştir. Buna göre; Bayan (A)’nın ödenmesi, genelliği, vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı
2017 yılında elde ettiği gayrimenkul sermaye iradının safi tutarı ilkeleri açısından sınırlandırılmıştır. Anayasanın 73’üncü
% 25 ve % 15 oranlarına göre aşağıdaki gibi hesaplanacaktır: maddesiyle düzenlenmiş “kanunilik ilkesi”, “hukuk devleti”
kavramıyla yakından ilişkilidir. Vergilerin kanuniliği ilkesi, kişilerin
çalışma ve sözleşme hürriyetleri ile mülkiyet ve miras haklarını
korumak için hukuk devletinin belirleyici unsurlarındandır. 5
3 Gerçek gider yöntemi seçildiğinde, safi gayrimenkul sermaye iradı, gayrisafi hasılattan Gelir Vergisi Kanunu’nun 74’üncü maddesinde sayılan
giderlerin indirilmesi suretiyle bulunmaktadır. Dikkat edilmesi gereken nokta, gerçek tutarları ile gayrisafi hasılattan indirilecek giderlerin,
belgelendirilmesi ya da kanundaki ölçülere uygun şekilde indirilmesidir (Hesap Uzmanları Kurulu Derneği (2017). Beyanname Düzenleme
Kılavuzu. Birinci Kitap, s. 248-249).
4 Vergi Müfettişleri Derneği (2017). Beyanname Düzenleme Rehberi. Birinci Kısım, s. 344.
5 Uçar, Serkan (2008). Verginin Kanuniliği İlkesi ve Vergi Hukukunda Yorum. Vergi Dünyası.

6 Nisan 2018