Page 7 - otogundem_ockhzrn2017
P. 7
II. Rekabet Hukuku Perspektifinden Otomotiv Sektöründe Yatay İlişkiler
Rekabet Hukuku Perspektifinden Otomotiv bozma veya kısıtlama amacı taşıması veya bu etkiyi doğurması
Sektöründe Yatay İlişkiler gerekir. Bu sonucu doğurmak kaydıyla her türlü anlaşma, karar
ve uyumlu eylem bu Kanun uygulamasında hukuka aykırı ve
Otomotiv sektörü, Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) yakın yasak sayılmıştır.
markajında olan en önemli sektörlerden biridir. Nitekim
otomobil, hafif ticari araç, minibüs, otobüs, kamyon ve Bu nedenle, 4. maddede sözü geçen "anlaşma", "teşebbüs
çekici gibi motorlu araçlar tüketiciler nezdinde en büyük birlikleri kararı" ve "uyumlu eylem" kavramlarının açıklığa
harcamalardan birine tekabül etmekte ve bu kapsamda motorlu kavuşturulması yerinde olacaktır.
araçların satım, dağıtım ve bakım-onarım hizmetleri bakımından
rekabetçi bir yapı kurmak büyük önem arz etmektedir. Bu 1.1. Yatay Anlaşmalar
kapsamda Kurum tarafından sektörde faaliyet gösteren
teşebbüslerin, zaman zaman rekabeti kısıtlama veya ortadan Rekabet hukuku açısından anlaşmalar dikey anlaşmalar ve
kaldırma etkisi veya sonucu doğurabilecek olan tek taraflı veya yatay anlaşmalar olmak üzere iki bölüm altında incelenmektedir.
diğer teşebbüsler ile anlaşmayaptığı veya bazı eylemlerde Yatay anlaşmalar rekabet hukuku kapsamında birbirine rakip
bulunduğu değerlendirilmektedir. olarak nitelendirilen teşebbüsler arasındaki anlaşmalardır.1
Dikey anlaşmalar ise; tedarik zincirinin farklı seviyelerinde
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“Kanun”) faaliyette bulunan teşebbüsler arasında akdedilen anlaşmaları
4. maddesine göre: nitelemektedir.
“Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı Rekabet hukuku açısından yapılan anlaşmalara ilişkin bir şekil
olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını şartı bulunmamakta olup taraflar arasındaki gizli veya açık
taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte irade uyuşması ve rekabeti kısıtlayıcı veya ortadan kaldırıcı
olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs nitelikteki davranış birlikteliği taşıyan bir anlaşmanın rekabeti
birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır." kısıtlayıcı nitelikte olduğu kabul edilmektedir. Bir yatay
anlaşmanın rekabeti sınırlayıcı niteliği ekonomik açıdan büyük
Görüldüğü üzere kanun koyucu, rakip teşebbüsler arasındaki önem arz eden fiyat, kâr, alım satım şartları, arz veya müşteri
yatay anlaşmaların, uyumlu eylem ve kararların rekabeti gibi unsurların taraflarca belirlenmesi veya paylaşmasından
kısıtlama amacı taşıması durumunda hukuka aykırı olduğunu kaynaklanmaktadır.
hüküm altında almıştır.
Yakın geçmişten bir kartel soruşturması örneği vermek
Bu yazımızda, otomotiv sektöründe rekabeti kısıtlayıcı etkileri gerekirse; Avrupa Komisyonu tarafından 2016 yılında araba
bakımından yatay anlaşma ve uyumlu eylemlere ilişkin üreticileri Mitsubishi Electric ve Hitachi aleyhinde rekabete
bilgi vererek sektörü ilgilendiren Rekabet Kurulu (“Kurul”) aykırı biçimde fiyat koordinasyonu ve müşteri paylaşımı
kararlarına değinilecektir. yaptıkları kanaati ile toplamda 137.789.000 Euro para cezası
verilmiştir.2 İlgili soruşturmada ilgili teşebbüslerden Denso ise
1 | Rekabeti kısıtlayıcı nitelikteki rakip karteli ortaya çıkartmada Avrupa Komisyonu ile işbirliği yapması
sebebi ile herhangi bir para cezasına çarptırılmamıştır.
teşebbüs ilişkileri
1.2. Uyumlu eylemler
Kanun yukarıda görüldüğü üzere rekabeti engelleyici, bozucu
veya kısıtlayıcı maksat barındıran her türlü anlaşmayı, birlikte Uyumlu eylemler, Kanun’un mezkur maddesinde “bir anlaşmanın
alınan kararı ve uyumlu eylemi yasaklamaktadır. Ticarete zarar varlığının ispatlanamadığı durumlarda, piyasadaki fiyat
vermeye elverişli olan ve rekabeti önleme, kısıtlama veya değişmelerinin veya arz ve talep dengesinin ya da teşebbüslerin
bozma amacı taşıyan ya da etkisini gösteren işletmeler arası faaliyet bölgelerinin, rekabetin engellendiği, bozulduğu veya
anlaşmalar, işletme birliklerinin kararları ve bunların uyumlu kısıtlandığı piyasalardakine benzerlik göstermesi, teşebbüslerin
uygulamaları ile alış ve satış fiyatlarının belirlenmesi, üretimin, uyumlu eylem içinde olduklarına karine teşkil eder” ifadesiyle
pazarlamanın, teknik ilerlemenin ya da teknik yatırımların açıklanmaktadır. Buna göre teşebbüsler arasında anlaşma
sınırlandırılması veya kontrol altına alınması, pazarın veya aşamasına gelmeyen ancak tarafların birlikte hareket etme
tedarik kaynaklarının bölüştürülmesi, rekabete zarar verecek dürtüsü barındırdığı anlaşılan piyasa hareketleri uyumlu eylem
biçimde, eş taraflara farklı hüküm ve şartların uygulanması kapsamında değerlendirilebilecektir. Görüldüğü üzere Kanun’un
rekabete aykırı ve yasaktır. 4. maddesi uyarınca herhangi bir anlaşmanın varlığının
ispatlanamadığı durumlarda dahi, teşebbüsler arasında rekabeti
4054 sayılı Kanun'un 4. maddesine göre, teşebbüsler arası sınırlamaya veya ortadan kaldırmaya yönelik bilinçli bir irade
anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birlikleri kararlarının birliği olması halinde de cezai yaptırım uygulanabilecektir.
yasak kapsamına girebilmesi için, belirli bir mal veya hizmet
piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme,
1) Rekabet hukuku kuralları uyarınca rakip kavramı potansiyel ve fiili rakip olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Fiili rakip, aynı ilgili pazarda aktif
olarak faaliyet göstermekte olan rakip teşebbüsleri nitelendirilmekteyken; üç yılı aşmayacak şekilde ilgili pazarda aktif faaliyet gösterebilme
olasılığı olan teşebbüs ile aktif olarak faaliyet gösteren teşebbüsler potansiyel rakip olarak nitelendirilmektedir.
2) Avrupa Komisyonu, CASE AT.40028 –ALTERNATORS AND STARTERS.
2017 Ocak-Haziran / Otomotiv Sektöründe Gündem 7
