Page 8 - EY_VG_Ocak_2023_v2

tutarlar burada dikkate alınmaz. Örneğin; Türkiye’de yerleşik Öte yandan, çalışmanın 3.1. bölümünde değerlendirdiğimiz
bankalardan elde edilen mevduat faizleri). Bu tür kazançların BİST’te işlem gören hisse senetlerinin alış – satışından elde
döviz cinsinden elde edilmiş olması durumunda, elde edildikleri edilen kazançların geçici 67. madde kapsamında stopaja tabi
tarih için geçerli olan T.C. Merkez Bankası döviz alış kurunun olduğunu, ayrıca 4.1. bölümünde üzerinde durduğumuz
kullanılması suretiyle Türk lirası değerlerinin bulunması Türkiye’de yerleşik şirketlerin dağıttığı temettülerin de 94.
gerekecektir. Toplam stopaja ve istisnaya tabi olmayan menkul madde kapsamında stopaja konu edildiğini; dar mükellef
sermaye iradı tutarının beyan sınırını aşması halinde, yurt gerçek kişilerin Türk gelir vergisi uygulamasında stopajla
dışında yerleşik şirketlerden elde edilen temettü gelirlerinin ödedikleri verginin nihai vergi niteliği taşıdığını göz önünde
beyan edilmesi ve hesaplanan verginin ödenmesi gerekecektir. bulundurduğumuzda dar mükelleflerin bu tür gelirleri için bir
Üstelik Türkiye’deki şirketlerden elde edilen temettü beyan yükümlülüğü bulunmadığını söyleyebiliriz.
kazançlarında uygulanan istisnanın yurt dışındaki şirketlerin
dağıttığı kar paylarına uygulanmayacağını da hatırlatalım. 6. Sonuç
Öte yandan, yurt dışında yerleşik kurumların dağıttıkları Çalışmamıza, 2. bölümde sorduğumuz, vergi uygulamaları
temettüler üzerinden kendi ülkelerinde, kendi ülke mevzuatına açısından “Temettü hisse senedi mi, büyüme hisse senedi
göre stopaj yapmalarının söz konusu olabileceğini belirtelim. mi?” sorusuyla başlamıştık. Bu sorunun cevabını ararken, Türk
Yapılan bu stopajın, şirketlerin kendi ülke vergi idarelerine vergi sisteminde borsada işlem gören hisse senetlerinin alış
ödenmek üzere yapıldığını ve Türkiye’deki beyan yükümlülüğünü – satışından kaynaklanan kazançların ve bu hisse senetlerini
ortadan kaldırmayacağını da ilave edelim. Dolayısıyla, elinde tutan kişilerin elde ettiği temettü gelirlerinin nasıl
çalışmamızın 3.2. bölümünde ifade ettiğimiz gibi işlem vergilendiğine değinmiş olduk.
yapmadan önce varsa ilgili ülke ile Türkiye arasındaki çifte
vergilendirmeyi önleme anlaşmasının incelenmesi, lokal vergi Yukarıda yer verdiğimiz bilgiler ışığında, vergi sistemimizin
uygulamalarının iyi anlaşılması burada da önem arz edecektir. büyüme hisse senetlerinden yana bir tavır takındığını söylemek
yanlış olmayacaktır. Zira temettü gelirleri elde edenlerin günün
5. Dar mükellef gerçek kişilerin durumu sonunda az veya çok vergi ödedikleri bir vergi sistemimiz
mevcut.
Çalışmanın buraya kadar olan kısımdaki yorumlarımız
aslında Türkiye’de tam mükellef (Türkiye’de yerleşik) olarak Ancak buna ek olarak vergi sistemimizin doğal bir refleksle,
değerlendirilen kişileri kavramaktadır. Bahsi geçen bütün Türkiye’de yerleşik gerçek kişi yatırımcının BİST’te işlem gören
ödevler tam mükellef kişilerin bu tür kazançları için nasıl bir ve Türkiye’de yerleşik şirketlerin hisse senetlerinden elde
vergilemeye konu olacaklarına ilişkindir. ettiği kazançlara belirli istisnalar tanıyarak düşük oranlı veya
yüzde 0 oranlı vergilemeye tabi tutarken; yurt dışı borsalarda
Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişiler Gelir Vergisi Kanunu işlem gören şirket hisse senetlerinin alış – satışından kaynaklı
açısından “dar mükellef” olarak kabul edilmektedir. Yurt dışında kazançlara veya yurt dışında yerleşik şirketlerin dağıttığı kâr
çalışma ve oturma izni alarak yurt dışında ikamet etmekte paylarına herhangi bir istisna uygulamadan olağan gelir vergisi
olan Türk vatandaşları da vergi uygulamaları bakımından “dar tarifesi uyarınca vergilediğini vurgulamakta da fayda olacağını
mükellef” olarak kabul edilebilmektedirler. Ancak mukimliğe düşünüyoruz.
ilişkin tespitlerin yapılabilmesi için bazı durumlarda hem lokal
mevzuatların dikkatle incelenmesi hem de çifte mukimlik
durumunda kişilerin hangi ülkede mukim sayılacağını (tam Kaynaklar:
mükellef), hangi ülkede mukim sayılmayacağına (dar mükellef)
ilişkin değerlendirmenin yapılabilmesi için çifte vergilendirmeyi - Anadolu Ajansı - Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) Genel
önleme anlaşmalarının da göz önünde bulundurulması Müdürü Dr. Ekrem Arıkan söyleşisi: Https://www.aa.com.tr/
gerekebiliyor. Vergi dairesinin kendince yaptığı bir ön tespit tr/ekonomi/borsayla-bu-yil-tanisan-yatirimcinin-ortalama-
bulunmadığından kişilerin kendi mukimlik durumlarını gözden portfoy-buyuklugu-100-bin-lira/2772259
geçirmeleri ve buna göre vergisel ödevlerinin tespit edilmesi - Vergigündem – Menkul Kıymet Gelirlerinin Vergilendirilmesi
gerekecektir. 2022 Rehberi: https://www.vergidegundem.com/files/
ebooks/2022/feb/mkgv/files/downloads/2022.02.22(MSI)-
Dar mükellefler Türkiye’de, sadece Türkiye’de elde ettikleri Yayin.pdf
kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler. Dolayısıyla, - Gelir Vergisi Kanunu
çalışmanın 3.2. bölümünde incelediğimiz, yurt dışı borsalarda
işlem gören hisse senetlerinin alış – satışından elde edilen - 311 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği
kazançlar ile 4.2. bölümünde ele aldığımız yurt dışında yerleşik - Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri
şirketlerin dağıttığı temettüler açısından Türkiye’de elde edilen Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte
bir kazançtan bahsetmek mümkün olmayacağından Türkiye’de Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma
ödenecek bir vergiden de bahsedemeyiz. Anlaşması

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya
Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı
nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.

8 Ocak 2023