Geri kazanım katılım payları yeniden belirlendi

M. Fatih Köprü | 08/08/2023 | (Tüm Yazılar)

Geri kazanım katılım payı (GEKAP), 10 Aralık 2018 tarihinde Çevre Kanunu’nda değişiklik yapan 7153 sayılı yasa ile hayatımıza girdi. GEKAP’ın uygulanma amacı, çevre kirliliğini azaltmak ve GEKAP mükelleflerini geri dönüşüme teşvik etmek olarak tanımlanıyor.

Yasaya ekli (1) sayılı listede yer alan; plastik poşet, lastik, pil, akümülatör, madeni yağ, bitkisel yağ, elektrikli ve elektronik eşya ve ilaç ürünleri ile içecek ambalajları dahil plastik, kâğıt-karton, metal, kompozit, cam ve ahşaptan mamul tüm ambalajlar GEKAP’ın kapsamına giriyor.

GEKAP’ın mükellefi kim?

GEKAP’ın mükellefi;

• Plastik poşetler için satış noktaları,
• Diğer ürün ve ambalajlar için ise piyasaya süren/ithalatçı gerçek veya tüzel kişiler,

olarak belirlenmiş durumda.

Beyan ve ödeme süresi

GEKAP için beyan dönemleri 2020 yılında 6 aylık olarak belirlenmişken takip eden yıllar için 3 aya indirildi. Buna göre 2023 yılında da GEKAP beyan dönemleri üçer aylık olarak uygulanıyor. Ancak Kahramanmaraş depremleri nedeniyle mücbir sebep ilan edilen yerlerdeki vergi dairelerine bağlı mükellefler için 2023 yılı GEKAP beyan dönemleri altı aylık olarak belirlendi.

GEKAP beyannamesinin, plastik poşetin satışının yapıldığı ve diğer ürünler için piyasaya sürüldüğü/ithal edildiği beyan dönemini takip eden ayın son gününe kadar vergi dairesine elektronik ortamda gönderilmesi ve ödemenin de aynı süre içinde yapılması gerekiyor.

Cezalar

Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uymayanlar için Çevre Kanunu’nda belirtilen ceza hükümleri uygulanıyor. Çevre Kanunu’nun 20/z maddesi uyarınca, GEKAP ödemediği tespit edilenlere, ödenmeyen GEKAP tutarına ek olarak GEKAP tutarının %20’si kadar idari para cezası uygulanıyor.

İstisnalar

Tekrar kullanıma alınan ürünler, zati ihtiyaç kapsamındaki ürünler, imha edilerek tasfiye edilecek gümrüklü ürün ve eşyalar ile ihraç edilen ürünler GEKAP kapsamına girmiyor. Kamu kurum ve kuruluşlarının münhasıran asli görevlerinde kullanmak, piyasaya arz edilmemek ve ticari amaç güdülmemek kaydıyla ürettikleri veya bağlı kuruluşlarına ürettirdikleri aşağıdaki listede yer alan ürünlerden de GEKAP tahsil edilmiyor.

Özel durumlar

Eşyanın serbest dolaşıma sokulmak suretiyle ithal edilmesi veya ürünlerin yurt içinde üretilip piyasaya sürülmesi durumunda GEKAP ödenmesi gerekiyor.

Ürünlerin tedarik amaçlı (fason olarak) üretilmesi halinde üreticiler için GEKAP yükümlülüğü doğmuyor ancak tedarikçilerden temin edilen ürünlere kendi adını, ticari markasını veya ayırt edici işaretini koyarak piyasaya arz eden gerçek veya tüzel kişilerden GEKAP tahsil ediliyor.

Aşağıdaki listedeki ürünlerin piyasaya arz edilecek araçlar ile elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde orijinal eşya/parça olarak kullanılacak olması durumunda yalnızca beyan yapılıyor ancak GEKAP ödenmiyor.

Listedeki bitkisel yağ ve madeni yağların aynı listede yer alan ürünlerin üretiminde hammadde olarak kullanılması durumunda, hammadde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ithalatçıları/üreticileri tarafından beyan yapılmakla birlikte GEKAP ödenmiyor. Ancak bu hammaddelerden üretilen (1) sayılı liste kapsamındaki ürünlerin piyasaya arz edilmesi halinde nihai ürün üzerinden GEKAP ödenmesi gerekiyor.

Tutarlar nasıl belirleniyor?

GEKAP tutarları her yıl takvim yılı başından itibaren geçerli olmak üzere yeniden değerleme oranında artırılıyor. Nitekim geçen yıl uygulanan tutarların çoğu 1 Ocak itibarıyla yeniden değerleme oranında (%122,93) artırılmıştı.

2 Ağustos’ta yayımlanan yeni bir Karar ile listedeki birçok malın GEKAP tutarları 1 Ağustos’tan itibaren geçerli olmak üzere yüzde yüz oranında tekrar artırıldı (poşetler aynı kaldı).

25 Kuruşluk poşet parası değişti mi?

GEKAP tutarları açıklandığında genellikle, poşet ücretine de zam geldiği gibi bir yanılgıya düşülüyor. Oysa marketlerde hala poşet parası 25 kuruş olarak uygulanıyor. Çünkü müşterinin markette ödediği 25 kuruşluk poşet parası ile market tarafından 2023 yılında poşet başına 38,5 kuruş olarak ödenen GEKAP aynı şey değil. Market, alışveriş sırasında müşterisine poşet verdiği için poşet başına devlete 38,5 kuruş GEKAP ödüyor, poşeti verdiği müşterisinden ise poşet başına sadece 25 kuruş tahsilat yapmaya devam ediyor.

1 Ağustos’tan yıl sonuna kadar uygulanacak olan GEKAP tutarları, yılın ilk 7 ayında uygulanmış olan tutarlarla karşılaştırmalı olarak aşağıdaki listede yer alıyor:

Ürün Cinsi	Tutar (01.01.2023-31.07.2023)	Tutar (01.08.2023-31.12.2023)
Plastik poşet (Plastik alışveriş torbaları)	38,5 kr/adet	38,5 kr/adet
Lastik (Binek araç)	6 TL/adet	12 TL/adet
Lastik (Otobüs, kamyon, kamyonet, yükleyici ve kazıcı lastikleri ve diğerleri)	12,9 TL/adet	25,8 TL/adet
Lastik (İş makinası lastikleri)	32 TL/adet	64 TL/adet
Dolgu lastikler	15 TL/adet	30 TL/adet
Akümülatör (Kurşun asitli olanlar)	60 kr/kg	120 kr/kg
Akümülatör (Nikel kadmiyumlu olanlar)	150 kr/kg	300 kr/kg
Akümülatör (Diğerleri)	15 kr/kg	30 kr/kg
Çinko karbon piller	6 TL/kg	12 TL/kg
Alkali silindirik piller	6 TL/kg	12 TL/kg
Alkali düğme piller	9,5 TL/kg	19 TL/kg
Düğme piller çinko-hava ve gümüş oksitli	32 TL/kg	64 TL/kg
Lityum düğme piller	32 TL/kg	64 TL/kg
Lityum silindirik şarjlı ve primer pil çeşitleri (Araç bataryaları hariç)	15 TL/kg	30 TL/kg
Otomotiv pilleri (Kurşun içerenler hariç)	46 TL/kg	92 TL/kg
Lityum içeren araç bataryaları	46 TL/kg	92 TL/kg
Diğer şarjlı piller	15 TL/kg	30 TL/kg
Madeni yağ	150 kr/kg	300 kr/kg
Bitkisel yağ	32 kr/kg	64 kr/kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Televizyon/Monitör	60 kr/kg	120 kr/kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Bilişim telekomünikasyon ekipmanları (Televizyon ve monitörler hariç)	60 kr/kg	120 kr/kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Aydınlatma ekipmanları	32 kr/adet	64 kr/adet
Elektrikli ve elektronik eşya: Küçük ev aletleri ve diğerleri	60 kr/kg	120 kr/kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Beyaz eşyalar (Buzdolabı/Soğutucular/İklimlendirme cihazları hariç)	80 kr/kg	160 kr/kg
Elektrikli ve elektronik eşya: Buzdolabı/Soğutucular/İklimlendirme cihazları	95 kr/kg	190 kr/kg
İlaç	3,2 kr/kutu veya şişe	6,4 kr/kutu veya şişe

Başa Dön