Page 2 - 2021-01-AK-MFK

Vergide Gündem
Abdulkadir Kahraman

Vergi anlaşmalarına düzenleme

Yurt dışında büyümek isteyen şirketler hedeflediklerindeki pazarlara girmek için üs
olarak kullanacakları yeri belirleyip faaliyetlerini oradan yönetirler. Şirketlerin kuruluş
yeri seçiminde; coğrafya, ülke/yer ile tarihi/kültürel bağlar, işgücü piyasası, siyasi,
ticari ve ekonomik ilişkiler gibi etkenler ilk sıralarda yer alır. Vergi de bir etkendir ama
bunlardan sonra gelir. Etkenler şu şekilde detaylandırılabilir:

İş yapma kolaylığı İş kurma, iş gücü piyasası, şirket kurma ve tasfiye süreçleri,
düzenleyici kurumlarla ilişkiler ve süreçleri hızlandırıcı
düzenlemelerin varlığı
Teşvikler Yatırımcılara sunulan finansal ve diğer destek/teşvikler (Ar-Ge
dahil)

Finansmana erişim Finansal sistemin işleyişi, kaynaklara erişim kolaylığı, finans
piyasalarının derinliği ve finansal araçların çeşitliliği, fon arz ve
talebine imkân veren tasarrufların varlığı
Uluslararası entegrasyon Ülke üyelikleri, yatırım yapılan ülke ve bu ülke mukimlerine diğer
ülkelerce sunulan kredi ve fonlar

Hukuki altyapı ve işleyiş Sınai ve fikri mülkiyet hakları, sözleşme hukuku ve icrası

Vergi anlaşması neden önemli?

Vergi anlaşması ile taraf ülke yatırımcılarının geliri üzerinden iki devletin birden vergi
alması veya çifte vergilendirmenin önlenmesi amaçlanır ve vergileme hakkı, çeşitli
gelirlerin mukim olunan veya gelirin doğduğu kaynak devletlerden birine bırakılmak,
bu olmazsa devletler arasında paylaşılmak suretiyle çözüme kavuşturulur. Böylece,
anlaşma tarafı devletlerden birinde yatırım yapan ve teknoloji sağlayan diğer devlet
mukimlerinin o devletin mükellefleriyle kıyaslandığında daha fazla vergilendirilmesi
engellenmiş ve yatırımcılar açısından vergileme bir risk olmaktan çıkarılarak vergide
öngörülebilirlik sağlanmış olur. Çünkü yabancı bir ülkede vergilemedeki belirsizlik
yatırımların getirisini riske atabilir.

Peki bugüne kadar vergi anlaşmaları başarılı oldu mu? Evet, ama yeterli olmadı. Çünkü
ülkelerin yabancı sermaye çekme iştahı ve bu amaçla sundukları vergi teşvikleri zararlı
vergi rekabeti bile yarattı. Bütün bunların sonucunda çifte vergilememe veya gelirin hem
kaynak ülkede ve hem de gelirin lehdarının mukim olduğu ülkede “vergilenmemesi veya
düşük oranda vergilenmesi” ortaya çıktı.

Bu durum karşısında, OECD’nin “Matrah Aşındırma ve Kâr Kaydırma” (“BEPS”)
projesiyle gerek çifte vergilememe gerekse vergiden kaçınma, vergi kayıp ve kaçağıyla
mücadele için G-20 ve AB’nin siyasi liderliğinde uluslararası iş birliği içinde bazı
aksiyonlar alındı. Böylece, uluslararası vergi mimarisinin yeniden tasarımı için BEPS
aksiyonları hazırlanarak, “kârın katma değerin yaratıldığı ve kârı oluşturan ekonomik
faaliyetlerin gerçekleştiği ülkede vergilendirilmesi” hedeflendi. Akabinde, OECD ve G-20
ülkeleri (Türkiye dahil) aksiyonları hayata geçirmeyi taahhüt etti.

Çok taraflı sözleşmenin doğuşu

Bu aksiyonlardan biri de bunların hızla uygulanması için devletler arasında mevcut
3.000’den fazla “Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasının” (“ÇVÖA”) değişmesi için
15’inci aksiyon “Çok Taraflı Sözleşme” hazırlanarak 24.11.2016 tarihinde yayımlandı.

2 Ocak 2021