Page 25 - EY_vergi_rehberi_2018_6

2. Gelir vergisi

Sözü geçen maddenin yürürlük süresi 31 Aralık 2015 tarihinde sona 2.9.2 Menkul kıymet gelirinin elde edilme zamanı
ermekteydi. Ancak 1 Ocak 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan
6655 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile Gerçek kişilerin menkul kıymetlerden elde ettikleri gelirler, menkul
söz konusu maddenin yürürlük süresi 31 Aralık 2020 tarihine kadar kıymetin itfa olduğu, satıldığı veya kupon faizi ödemesinin yapıldığı
uzatılmıştır. 6655 sayılı Kanun söz konusu düzenlemenin sadece tarihte elde edilmiş sayılır.
yürürlük süresini uzatmış olup, menkul kıymet vergileme sisteminde
herhangi bir değişiklik içermemektedir. Mevduat ve repo işlemlerinde elde etme, mevduat hesabının veya
repo işleminin vadesinde gerçekleşir.
Aşağıda menkul kıymetlerden elde edilen gelirler ile bu gelirlerin
vergilendirilmesine ilişkin esaslar açıklanmaktadır: Örneğin, bir bireysel yatırımcı tarafından 21 Aralık 2017 tarihinde
satın alınan Devlet tahvili, 14 Mayıs 2018 tarihinde satılmışsa,
2.9.1 Menkul kıymetlerden elde edilen gelirler kazanç 2018 yılında elde edilmiş olur. 2017 yılsonu itibarıyla oluşan
değer artışı, Devlet tahvili henüz satılmadığından 2017 yılı stopaj
matrahına dâhil edilmez.
Menkul kıymetlerden elde edilen gelirler; menkul sermaye iradı ve
alım satım kazancı (diğer kazanç ve irat) olarak ikiye ayrılmaktadır. Yine bir bireysel yatırımcı tarafından 31 Ekim 2017 tarihinde açılmış
Gerçek kişilerin menkul kıymetlerden elde ettikleri gelirlerin olan altı ay vadeli mevduat hesabına 30 Nisan 2018 tarihinde
vergilendirilmesi bu sınıflandırma kapsamında değerlendirilmektedir. ödenecek faiz de, hesap 2017 yılında açılmış olmasına rağmen 2018
yılı geliri olarak kabul edilir.
2.9.1.1 Menkul sermaye iratları
2.9.3 Menkul kıymetlerden elde edilen gelirlerde tevkifat
Aşağıda sayılan kazanç ve iratlar, Gelir Vergisi Kanunu’nun
75. maddesinde, menkul sermaye iradı olarak tanımlanmıştır: (stopaj) uygulaması
➢• Hisse senedi kâr payları ve iştirak hisselerinden doğan kazançlar, Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi uyarınca bankalar ve
aracı kurumlar;
➢• Yatırım fon ve ortaklıklarından elde edilen kâr payları,
➢• Her nevi tahvil faizleri (Devlet tahvili, Hazine bonosu, eurobond, 1. Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye
özel sektör tahvili, yabancı menşeli tahvil vb.), piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark,
• Alacak faizleri, 2. Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye
➢• Mevduat faizleri (Döviz tevdiat hesaplarının anapara kur farkları piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli
gelir sayılmaz), arasındaki fark,
• Katılım bankalarının ödediği kâr payları,
• Repo gelirleri, 3. Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının
• Borsa para piyasasından (BPP) elde edilen faiz gelirleri, tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul
kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan),
• Varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira
sertifikalarından elde edilen gelirler, 4. Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası
➢• Sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından, sigortalılar ve bireysel araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler,
emeklilik katılımcılarına yapılan irat ödemeleri.
üzerinden % 15 oranında vergi tevkifatı yapmak zorundadırlar. Ancak
Menkul sermaye iradının safi tutarının tespiti sırasında aşağıdaki değişik tarihlerde gerek Kanun değişikliği gerekse de Kanun’un
giderler indirilebilir: verdiği yetkiye istinaden Bakanlar Kurulu tarafından mükellefiyet türü
veya gelir türüne göre farklı tevkifat oranları belirlenmiş ve bu oranlar
➢• Depo etme ve sigorta ücretleri gibi menkul kıymetlerin muhafazası uygulanmıştır.
için yapılan giderler;
➢• Temettü hisseleri ile faizlerin tahsil giderleri (Şirket toplantılarına Aşağıda; tevkifata tabi tutulan menkul kıymet gelirleri ve tevkifat
iştirak gibi sermayenin idaresi için yapılan giderler irattan oranları ile tevkifata tabi tutulmayan menkul kıymet gelirlerine ilişkin
indirilmez); özet tablolar dikkatinize sunulmaktadır. Ayrıca Rehber’imizin ilerleyen
bölümlerinde, menkul kıymet bazında vergileme esasları açıklanırken
➢➢• Menkul kıymetler ve bunların iratları için ödenen her türlü vergi, tevkifat uygulamasına da ayrıca değinilecektir.
resim ve harçlar (Gelir vergisi irattan indirilmez).
2.9.3.1 Tevkifata tabi tutulan gelir ve kazançlar ile tevkifat
2.9.1.2 Alım satım kazançları oranları

Alım satım kazancı olarak nitelendirilen kazançlar, menkul kıymetlerin Aşağıda bireysel yatırımcıların 2018 yılında elde ettiği ve vergi
vadesinden önce elden çıkarılmasından sağlanan kazançlardır. kesintisine tabi olan menkul kıymet işlemleri ile uygulanan vergi
kesintisi oranlarına yer verilmektedir. Kanun veya Bakanlar Kurulu
Devlet tahvili, Hazine bonosu, eurobond, özel sektör tahvili, yabancı Kararı ile tevkifat oranı sıfır olarak belirlenen menkul kıymetlerden
menşeli tahvil gibi her nevi tahvillerin vadesinden önce elden yatırımcılar tarafından elde edilen gelirlerden kesinti yoluyla vergi
çıkarılmasından sağlanan kazançlar ile hisse senedi alım satım ödenmediği için, söz konusu menkul kıymet işlemleri aşağıdaki listeye
kazançları bu gelir türüne örnek olarak verilebilir. dâhil edilmemiştir:
Değer artışında safi kazanç hesaplanırken, elden çıkarma
dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderler ile ödenen
vergi ve harçlar, kazançtan indirilebilmektedir. Buna göre, beyan
edilmesi gereken menkul kıymet alım satım kazançlarının tespiti
sırasında, alım-satım dolayısıyla ödenen komisyonlar ile banka ve
sigorta muameleleri vergisinin (BSMV) düşülebilmesi mümkün
bulunmaktadır.
Menkul kıymetlerin satın alınması için kullanılan kredilere ilişkin
faizlerin ve temerrüt faizlerinin gider olarak kazançtan indirilmesi ise
Gelir Vergisi Kanunu hükümleri uyarınca mümkün değildir.
25